Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

Yadiizíní bigháníshgéésh.

can 3-through-1-cut.open.I

’Asdzą́ą́ ’éí ’ashkii ha’át’íí yeiní’ą́?

woman TOP boy what 3-to-3-3-move.SRO.P

’Áádóó hainidzaa?

and.then what-3-2-do.P

’ániidígo

’áyąą, ’áyaańda

-diníná

Ayóó biká ’anáshwo’.

often 3-for 1-help.R

Ch’iyáán nináhíłnihgo haa nízahjį’ ’ánádįįh?

food 3-2-buy.R how 3-long.N-up.to 3-become.none.R

dadínółkaad

pl-3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).I

Damóo yę́ędą́ą́’ Yootóógóó niséyá.

Sunday past Santa.Fe-to 1-go.P

Dibé doo deeghánígóó ’ałkéé’ ’idíítąądgo hooghanjį’ náákah.

sheep long.way RECP-follow 3-spread.out.NP home-up.to 3-walk.pl.Prog

Diné bikéyah bikáa’gi ndahonidzood yę́ędą́ą́’ Naatsis’áán hoolyégóó niha’áłchíní bił ’adahineet’į́į́’.

Navajo 3-land 3-on-at pl-areal-3-flee.pl.P past Navajo.Mountain areal-be.called.NI-to 1pl-children 3-with pl-1dpl-sneak.off.P

díníshkaad

3DO-1-start.to.herd.them.(animals).I

haa níldííl

’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Haa’ísh nínígai?

where-Q 2-hurt.I

hadadíníilchał

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).F

hadajizgeed

pl-3DO-4dpl-dig.it.out.P

hadeiilgéésh

pl-3DO-1dpl-cut.it.out.I

hadeizgeed

pl-3DO-3dpl-dig.it.out.P

Haidą́ą́’ shich’ą́ą́h ’ííchííl na’nishkaadgo.

winter-past 1-protect 3-snow.P 3-1-herd.CI-GO

Hak’az bik’ee shíchį́į́h doo ’áháłchįįh da.

hanishchaad

3DO-1-card.it.(as.in.wool).I

Háágóóshą díníyá?

where-to.Q 2-go.F

Hágoónee’, t’áá ’ákódí shahane’.

well that’s.all 1-story

Háíshą’ tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P

Hííłch’į’go ’íinda ta’iideeshnih.

evening.GO until 1-mix.dough.F

Hooghan binááshwoł ńt’éé shimá sání shich’ahóóshkeed.

hogan 3-encircling-1-run.Prog past 1-grandmother 1-3-scold.P

jidoołbish

3DO-4-boil.it.F

Joołísh ’atiin tsé’naa ’ahííníłhan doodaii’ daats’í ’anít’i’ báhátis ’ahííníłhan?

ball-Q road across 3-2-throw.P or perhjaps fence 3-over 3-2-throw.P

k’asídą́ą́’

Kwe’éshą’ haa nízah nináhálzhishgo nináháltį́į́h?

here-Q how 3-long.N-up.to time.move.R-GO rain.R

Mą’iitsoh shik’iilwodgo tsékooh góyaa bidááłgo’.

wolf 1-3-attack-COMP canyon areal-down 3-1-push.P

Nichidí háadish nííníłbą́ą́z?

2-car where-at-Q 3-2-park.P

Nichidísh háadi nííníłbą́ą́z?

2-car-Q where-at 3-2-park.P

Nidahastą́ągo k’izh’dóle’ígi ’áhoot’é.

rain.P 4-plant.O.NOM areal-be.N

nidasoołkáá’

pl-3DO-2dpl-investigate.it.P

nideiskáá’

pl-3DO-3dpl-investigate.it.P

Nidlóóhísh doodaii’ dooísh nidlóoh da?

2-cold.I-Q or NEG-Q 2-cold.I-Q NEG

Shighandóó ndáá’góó ’ada’iisdee’go nihí ’éí t’áá yiike’.

1-home-from war.ceremony-to 3-go.away.P we.du.pl TOP just 1du-remain.behind.P

Shimá sání dah díníilghaazh ’ayiila’ii’, nihí yaa néíni’ką́.

1-grandmother frybread 3-3-make.P-and 1.dpl under 3-3-place.P

Shimá sání lééchą́ą́’í tsin bee nidiiłhaal.

1-grandma dog stick 3-for 3-1-hit.P

Shí ’éí t’áá naanishdóó kingóó déyá.

I TOP just work-from town-to 1-go.I

Shínaaí chidí b dah diilwodgo bizánághah góne’ łeezh ’adzíísi’.

older.brother car 3-with up 3-run.I-GO 3-around areal-in dust 3-trail.P

Sitsiitł’óól tsásk’eh bikáá’ dah yishłééh.

Navajo.hair.tie bed 3-on up 3-1-put.SFO.U

t’áadoo

T’áá ní’áłtsé hooghandi nánísdzá.

thus you first home-at 1-arrived.Rev. P

T’áadoo hooyání łį́į́’ shidáagi ch’éltáál.

suddenly horse 1-front-at 3-bolt.P

Tó dílchxoshí sits’ą́ą́’ wóódlą́ą́’ lágo.

soda 1-from 3-1-drink.O don’t

Tséíłkéí nidaanéego dahonółne’ laanaa daniidzin.

teens pl-3pl-play.I-GO pl-3pl-win.O hope pl-3pl-think.P

Tł’éédą́ą́’ t’áadoo hazhó’í ’ííłhaazh da léi’ bił nisin.

night.last NEG good 1.sleep.P NEG since sleepy 3-1.desire.NI