Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahwééh ła’ yishdlą́.

coffee some 3-1-drink.I

’Ałk’idą́ą́’ Diné bikéyah bikáa’gi łį́į́’ bichąą bíighahgo tł’oh deíl’áá ńt’éé’ jiní.

long.ago Navajo.land 3-upon-at horse 3-belly sufficient-GO Pl-3-extend.out.of.sight.SNP hearsay

’Áshįįh Bii’ Tóógóó náádísdzáago dziłghą́ą́’ hanáádeesh’nah.

Salt.Lake.City-toward again-1-go.F-GO mountain-back again-1-climb.R

’Áłchíní bi’éé’ náádaségis.

children 3-clothes 3-1-wash.R

’Ííłta’ dóó ’iiłghaazh.

1-read.P CONJ 1-sleep.P

’Oółháásh lágo.

2-sleep.O don’t

-ba-

-k’i

Béégashii yáázh ła’ shibee’í’diidłííd bik’i niní’ą́.

calf one 1-cattle.brand 3-on 3-1-put.NP

Bíla’ashdla’ii nishlį́.

3-hand-five-NOM 1-be.NI

Chidí bitoo’ hadi’dííłbį́į́łgo ’índa Na’azhǫǫshgóó diikah.

car 3-fuel 3.fill.up-GO.P only.then casino-GOO 3pl.go.F

Chidí tááségis yę́ę ninááhodoołtį́į́ł daaní.

car 3-1-wash.P past-Q 3-again.rain.F pl-3-say.NI

Dá’ák’ehdi nídahodoohgoł.

corn.field-at pl-3-2-hoe.F

de, deg

deeshbish

3DO-1-boil.it.F

deishbéézh

pl-3DO-3dpl-boil.it.P

deiłhį́į́h

pl-3DO-3dpl-melt.it.(snow).I

Dibé doo deeghánígóó ’ałkéé’ ’adíítąądgo hooghanjį’ náákah.

sheep neg long.distance-neg-GO following.behind 3-in.a.line.NP-GO home-up.to return.go.I

Díísh haa yit’éego ’atiin?

this-Q how 3-be.NI road

Díkwíísh ninááhai?

how.many-Q 2-winter.NI

Doo choshijooł’į́į́’ le’ ’át’éégóó sh hóyéé’.

NEG 3-1-make.use.O proof.against-NEG 1-with lazy.NI

Ha’át’éegoshą’ t’áadoo ’azee’ál’į́į́góó nisíníyáa da?

why-Q NEG hospital-to 2-go.sg.P NEG

Ha’át’íísh Mary nayiisnii’?

What-Q Mary 3-to.buy.I

haa nóolin

Haa’íshą’ neezgai?

where-Q 3-hurt.N

hadazhdééłbįįd

pl-3DO-4dpl-fill.something.up.with.it.P

hadazhdínóołchał

pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).F

hahí

haiłgéésh

3DO-3-cut.it.out.I

Hodíínáá’ágo bááh dootł’izhí ła’ deeshį́į́ł.

after.a.while-GO bread blue some 1-eat.F

Hoozdohdi ’éí doo ’ashohodoobéézhgóó deesdoi.

Phoenix-at TOP extremely 3-hot.SPN

jidiłhį́į́h

3DO-4-melt.it.I

K’ad cháshk’eh góyaa tó deg ’anool’ąął.

now wash area-down water up 3-move.Prog

Kin Łánídi naashnish háálá ’áadi shaghan.

Flagstaff 1-work.I because there 1-live.NI

KinŁánídi ’ííníshta’ ńt’éé’ ’áádóó t’áá ’ániidígo ’áadi náánísdzáá ńtéé’ ’ééhosisya’ lá.

Flagstaff-in 1-study.P past and.then just recently there-at 1-return.P past 1-get.hazy.P disc

Kwe’éshą’ haa nízah nináhálzhishgo nináháltį́į́h?

here-Q how 3-long.N-up.to time.move.R-GO rain.R

ndi --- doo

neizlá

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.P

Nichidí lá háadi nííníłbą́ą́z?

2-car-Q where-at 3-2-park.P

Sáanii ’éétsoh bi’oh ’ádaníłtso.

women coat 3-less.than indef-Pl-3.size.N

Shichá si’ą́ągo ’iiłhaazh.

1-huddle 3-put-SPN-GO 1-sleep.P

Shicheii déidiiłjeeh’ii’, hoozdohgóó nahisiitą́.

1-grandfather 3-3-built.fire.P-and warm-to 3-sit.P

Shidá’í dóola yilááh ’ábóodziil jiní.

1-Uncle bull 3-greater 3-strong.NI 4-say.P

Shighanídóó ’e’e’aah bich’ijígo shádí bighan.

1-home-from west 3-in.the.direction.of older.sister 3-dwell.N

Shimá dóó shizhé’é Yootóodi ’ółta’ ńt’éé’.

1-mother and 1-father Santa.Fe-at 3-go.to.school.NI past

Shiyáázh nízaadi naalnishgo bídin sélį́į́’.

1-son far-at 3-work-GO 3-lack 1-be.SPN

Shizhé’é bichíditsoh yaa naashnish

1-father 3-truck-large on.it 3-3-worked.P 1-father 3-truck-large on.it 3-3-worked

T’áá ní’áłtsé hooghandi nánísdzá.

thus you first home-at 1-arrived.Rev. P

Tóógóó łį́į́’ ’ałkéé’ deíkááh.

water-to horse RECIP-behind 3-walk.pl.Prog

yaa