Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adą́ą́dą́ą́’ ch’iyáán ’áshłaago dajííyą́ą́’.

yesterday food 1-make.P-GO pl-4-eat.P

’Ajóółháásh laanaa.

4-sleep.O wish

’Asdzą́ą́ Báhoozhóní yinishyé.

woman happy 1-called.NI

’Ashą́ą́ nít’ę́ę́’ t’áadoo hooyání shaa ’ílwod.

1-eat.Prog past suddenly 1-for 3-drive.P

’ałk’idą́ą́’

’Ałk’idą́ą́’ Diné bikéyah bikáa’gi łį́į́’ bichąą bíighahgo tł’oh deíl’áá ńt’éé’ jiní.

long.ago Navajo.land 3-upon-at horse 3-belly sufficient-GO Pl-3-extend.out.of.sight.SNP hearsay

’ałk’idídą́ą́’

’áko ndi

CONJ

’Áshįįh Bii’ Tóodi níyáago dził bąąh hanáádeesh’nah.

Salt.Lake.City-at 1-go.P-GO mountain 3-on again-1-climb.R

’Ííshją́ą́ díí ’atoo’ béésh bii’ kǫ’í bikáá’ dah séką́.

don’t forget this stew stove 3-top up 1-put.P.OC

-naashii

-tł’ááh

-yaaghah

Chidí naat’a’íísh hooghan yikáá’góó ch’ét’a’ doodaii’ dził bąąhgóósh ch’ét’a’?

airplane-Q hogan 3-over-along 3-fly.P or mountain 3-side-along-Q 3-fly.P

Chidíísh bee hólǫ́ ’éí doodago ni daats’í ła’ nee hólǫ́?

car-Q 3-with 4-exist.N TOP or 2 maybe one 2-with 4-exist.NI

Chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?

car-Q 3-with 4-exist.NI or you perhaps car 2-with 4-exist.NI

Da’ chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?

Q car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NI

Damǫ́ǫgo tódilchxoshí yishdlį́į́h.

Sunday-GO soda 3-1-drink.U

deeshį́į́ł

3DO-1-eat.it.F

deiidą́ą́’

pl-3DO-1dpl-eat.it.P

Dibé yázhí bitsį’ bíchą́ yídéeshni’.

lamb 3-meat 3-crave 3-addicted.NP

Doo hanii ni ’ałdó’ nilį́į́’ bik’i dah ’íníił da.

NEG contrary 2 also 2-horse 3-on up saddle 3-2-put.PlO.I NEG

Doo t’áá k’ad chidí na’ní’ą́ą da.

NEG just now vehicle 2-3-1-lend.P NEG

haa nízahdę́ę́’ hoolzhiizh

’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

hadadoołbįįd

pl-3DO-2dpl-fill.something.up.with.it.P

hadoołtééł

3DO-2dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

há’at’é-P.ENCLITIC

Háadi lá ’ádeiit’į́?

where-at Q pl-3-be

Háadish nichidí nííníłbą́ą́z?

where-at-Q 2-car 3-2-.park.P

Hoozdodę́ę́’ Łééchąąłgaii bee nááshdááłgo Kinłánídi da’jiyání góne’ sédáago shiyaa haalwod lá.

Phoenix-from greyhound.bus 3-with 1-return.Prog-GO Flagstaff-at cafe into 1-sit.SPN-GO 1-under 3-run.P DISC

John dáádílkałdóó sizį́į́ dóó ’áádę́ę́’ déez’į́į́’.

John door-from 3-stand.SPN and there-from 3-look.CI

Kwe’éshą’ haa nízah nináhálzhishgo nináháltį́į́h?

here-Q how 3-long.N-up.to time.move.R-GO rain.R

Mary ha’át’íí nayiisnii’?

Mary what 3-3-buy.P

Na’nízhoozhígóó deeyá, ya’?

Gallup-toward 2-go.sg.F Q

Ni daats’í nił bééhózin ’éí doodaii’ nicheii daats’í bił bééhózin?

2 perhaps 2-with 3-know.CI TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI

nideiilyé

pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

nijilé

3DO-4-carry.a.ropelike.thing.around.I

Sam Diné yitah naalnish.

Sam Navajo 3-among 3-work.I

Shá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’.

sun proportionate 1-swim.CI

Shá bíighah yáshti’ lá.

sun proportionate 1-talk.I DISC

Shi’dizhchį́į́ yęędą́ą́’ ’éí tsinaabąąs dahólǫ́ nt’éé.

1-pass-born.P past TOP wagon 3-with pl-3-drive.I pl-be.NI past

Shidá’í éí t’óó chaha’oh ła’ nijó’aah laanaa ní.

my.uncle TOP just arbor one 4-build.O hope 2-say.P

Shilééch’ąą’í hats’ąą ńdóosht’į́į́ł laanaa nízin yę́ę bik’íníyá.

1-dog areal-away.from 1-hide.O wishful 3-want past 3-1-find.P

Sikétsíín diniihgo bik’í’dísdis.

1-ankle pain-GO 3-wrap.I

t’áá

Tó diłhił bá hooghan góne’ sáanii ’ałk’iijée’go hááhgóóshį́į́ jó shí da ’adadanishchidgo sédá.

bar 3-at women RECIP-3-fight.P-GO very instead 1-flinch.I-GO 1-sit.P

Tł’óodiísh t’ah ’áłchíní nidaané?

outside-Q still children pl-3-play.I

wołhį́į́h

3DO-2dpl-melt.it.(snow).I

yiishjį́į́h

Usitative Mode: 1-become.black.U

Łééchąą’í kin bitł’ááh góyaa ’ałhosh.

dog house 3-under down 3-sleep.NI