Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Ashkii yázhí ’ayóo hwe’ádílááh.
little boy very 3-mischief’Azhą́ hasistih ndi ’ayóo ’eesh’į́.
even.though 1-be.old.P even.though very 3-1-see.Prog...217;Azhą́ ts’aa’ nízhóní ndi ’áłts’íísí.
even.though basket 3-be.pretty.NI even.though 3-be.small.NI’Áshįįh Bii’ Tóógóó náádísdzáago dziłghą́ą́’ hanáádeesh’nah.
Salt.Lake.City-toward again-1-go.F-GO mountain-back again-1-climb.R’Áłchíní bi’éé’ náádaségis.
children 3-clothes 3-1-wash.RBilagáana kin baa naháłnii’go neeznáá nááhaijį’ bik’é na’iishłée dooleełgo bił ’ahadi’nisht’ą́.
whiteman house 3-from 3-1-buy.P-GO ten years-up.to 3-for 1-pay.Prog FUT-GO 3-with sup-1-agree.PChidí naat’a’íísh hooghankáá’góó ch’ínísaal ’éí doodaii’ dziłghąą’góó daats’í?
airplane house-over-along over-3-fly.P TOP or mountain-attached-along perhapsChidíísh bee hólǫ́ doodago ni daats’í chidí nee hólǫ́?
car-Q 3-with 4-exist.N or 2 maybe car 2-with 4-exist.NIdaats’í
dego
Dibé dził binaashii nanishkaad.
sheep hill 3-across.from 3-1-herd.CIdidazhdiłjeeh
pl-3DO-4dpl-start.fire.Idiilyį́į́’
3DO-1dpl-melt.it.PDoo ’ííłta’go biniinaa t’áá ’ałtsojį’ t’áá shídin hazlį́į́’.
neg 1-go.to.school.P-GO 3-because every-up.to just 1-without 1-become.Phadadiiltééł
pl-3DO-1dpl-carry.him/her.up.out.of.something.Fhadaołgéésh
pl-3DO-2dpl-cut.it.out.Ihadazhniłchaad
pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).Ihadeidoołtééł
pl-3DO-3dpl-carry.him/her.up.out.of.something.Fhadoołtééł
3DO-2dpl-carry.him/her.up.out.of.something.Fhadínéeshchał
3DO-1-card.it.(as.in.wool).Fhaidínóołchał
3DO-3-card.it.(as.in.wool).Fhanííníłchaad
3DO-2-card.it.(as.in.wool).Phazhdínóołchał
3DO-4-card.it.(as.in.wool).FHáágóó díníyá?
where-to 2-go.FHáidíígíísh neidiyoołnih nínízin?
which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NIHáí lá Naatsis’áángóó náádeesdzá?
who-Q discover Navajo.Mountain.GOO again-3-go.FHáíshą’ tsinaa’eeł ’áyiilaa?
who-Q boat 3-3-make.PHííłch’į’go ’íinda ta’iideeshnih.
evening.GO until 1-mix.dough.FHónáhoot’éhí ’índa ch’aa deeshááł nissin.
next.year until travel will.go.F 1-desire.jiigish
3DO-4-make.one.cut.in.it.Ijoodlą́ą́’
3DO-4-drink.it.PMary bimá sání yá ’ata’ halne’.
Mary 3-grandmother 3-for indef.between 3-talk.DIMary ha’át’íísh nayiisnii’?
Mary what-Q 3-to.buy.Inisínílá
3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.PNił bééhózinísh ’éí doodaii’ nicheii daats’í bił bééhózin?
2-with 3-know.CI-Q TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- accompaniment
- Continuative Imperfective (CI)find in Navajo Verb Modes
- nisin think, wantfind in Navajo Verb Modes
- -ísh enclitic for yes/no questions
- doodaii’ particle or
- daats’í particle for perhaps
- Continuative Imperfective (CI)find in Navajo Verb Modes
- nisin think, wantfind in Navajo Verb Modes
Níká ’adeeshwoł biniiyé níyá.
2-for 1-run.F 3-purpose.of 1-came.P
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -ká after, forfind in Navajo Postposition Lexicon
- Future (F)find in Navajo Verb Modes
- yishwoł run alongfind in Navajo Verb Modes
- -niiyé for the purpose of, tofind in Navajo Postposition Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- nishááh come, arrivefind in Navajo Verb Modes