Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ashkii yázhí ’ayóo hwe’ádílááh.

little boy very 3-mischief
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

’Azhą́ hasistih ndi ’ayóo ’eesh’į́.

even.though 1-be.old.P even.though very 3-1-see.Prog

...217;Azhą́ ts’aa’ nízhóní ndi ’áłts’íísí.

even.though basket 3-be.pretty.NI even.though 3-be.small.NI

’Áshįįh Bii’ Tóógóó náádísdzáago dziłghą́ą́’ hanáádeesh’nah.

Salt.Lake.City-toward again-1-go.F-GO mountain-back again-1-climb.R

’Áłchíní bi’éé’ náádaségis.

children 3-clothes 3-1-wash.R

Bilagáana kin baa naháłnii’go neeznáá nááhaijį’ bik’é na’iishłée dooleełgo b ’ahadi’nisht’ą́.

whiteman house 3-from 3-1-buy.P-GO ten years-up.to 3-for 1-pay.Prog FUT-GO 3-with sup-1-agree.P

Chidí naat’a’íísh hooghankáá’góó ch’ínísaal ’éí doodaii’ dziłghąą’góó daats’í?

airplane house-over-along over-3-fly.P TOP or mountain-attached-along perhaps

Chidíísh bee hólǫ́ doodago ni daats’í chidí nee hólǫ́?

car-Q 3-with 4-exist.N or 2 maybe car 2-with 4-exist.NI

daats’í

dego

Dibé dził binaashii nanishkaad.

sheep hill 3-across.from 3-1-herd.CI

didazhdiłjeeh

pl-3DO-4dpl-start.fire.I

diilyį́į́’

3DO-1dpl-melt.it.P

Doo ’ííłta’go biniinaa t’áá ’ałtsojį’ t’áá shídin hazlį́į́’.

neg 1-go.to.school.P-GO 3-because every-up.to just 1-without 1-become.P

hadadiiltééł

pl-3DO-1dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

hadaołgéésh

pl-3DO-2dpl-cut.it.out.I

hadazhniłchaad

pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).I

hadeidoołtééł

pl-3DO-3dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

hadoołtééł

3DO-2dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

hadínéeshchał

3DO-1-card.it.(as.in.wool).F

hah

haidínóołchał

3DO-3-card.it.(as.in.wool).F

hanííníłchaad

3DO-2-card.it.(as.in.wool).P

hazhdínóołchał

3DO-4-card.it.(as.in.wool).F

Háágóó díníyá?

where-to 2-go.F

Háidíígíísh neidiyoołnih nínízin?

which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

Háí lá Naatsis’áángóó náádeesdzá?

who-Q discover Navajo.Mountain.GOO again-3-go.F

Háíshą’ tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P

Hííłch’į’go ’íinda ta’iideeshnih.

evening.GO until 1-mix.dough.F

Hónáhoot’éhí ’índa ch’aa deeshááł nissin.

next.year until travel will.go.F 1-desire.

jiigish

3DO-4-make.one.cut.in.it.I

joodlą́ą́’

3DO-4-drink.it.P

Mary bimá sání yá ’ata’ halne’.

Mary 3-grandmother 3-for indef.between 3-talk.DI

Mary ha’át’íísh nayiisnii’?

Mary what-Q 3-to.buy.I

ndi

nisínílá

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.P

N bééhózinísh ’éí doodaii’ nicheii daats’í b bééhózin?

2-with 3-know.CI-Q TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI

Níká ’adeeshwoł biniiyé níyá.

2-for 1-run.F 3-purpose.of 1-came.P

Obi-Wan Kenobi, shíká ’ajoolwod.

Obi-Wan Kenobi 1-after indef-4-run.P

Shi’dizhchį́į́ yęędą́ą́’ ’éí tsinaabąąs dahólǫ́ nt’éé.

1-pass-born.P past TOP wagon 3-with pl-3-drive.I pl-be.NI past

Shimá sání t’áá shídin ’ííyá.

Shiye’ bicheii yi’ká ’análwo’dooleeł biniiyé ba’niłtį́į́́ nt’éé’ sits’ą́ą́’ yił nikidíńiit’ą́ą́zh. (YM 1987:632)

1-son 3-grand.father for 3-1-help.F for 3-loan for 1-away with 2-dpl.walk.P

Sitsóóké da’ółta’go t’óó bik’iisdził.

1-grandchildren pl-school-GO just 3-1-support.Prog

Tózis biníká dínísh’į́į́’.

bottle 3-through 1-look.X

Yadiizíní bigháníshgéésh.

can 3-through-1-cut.open.I

Yadiizíníshą’ haa néelt’e’go nínízin?

can-Q how 3.many.N-GO 2-want.NI

yiidą́

3DO-1dpl-eat.it.I

yishbéézh

3DO-3-boil.it.P

yiłhį́į́h

3DO-3-melt.it.(snow).I

Łééchąą’í kin bitł’ááh góyaa ’ałhosh.

dog house 3-under down 3-sleep.NI