Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó dichin shi’niiłhį́.

morning-past NEG 1-eat.P-NEG.GO because soon hunger 1-3-kill.P

’Áshįįh Bii’ Tóógóó náádísdzáago dziłghą́ą́’ hanáádeesh’nah.

Salt.Lake.City-toward again-1-go.F-GO mountain-back again-1-climb.R

’Át’ahígo da’diidį́į́ł.

soon pl-’-1dpl-eat.F

’Ólta’di ’áłchíní binaashii sédáago ’ííníshta’.

school-at children 3-across.from 1-sit.SNP 3-read.NI

-ááłk’iis

-chá- or -chá

-yaaghah

ch’ééh

dadiilbish

pl-3DO-1dpl-boil.it.F

dajiłhį́į́h

pl-3DO-4dpl-melt.it.(snow).I

dajoodlą́ą́’

pl-3DO-4dpl-drink.it.P

Damóo yę́ędą́ą́’ dziłghą́ą́’dę́ę́’ shádí dóó ba’áłchíní bił ’adaashkai.

sunday past.time mountain-top.of-from 1-elder.sister and 3-children 3-with downward-1-go.Pl.P

daoo’aal

pl-3DO-2dpl-chew.it.P

daoohgish

pl-3DO-2dpl-make.one.cut.in.it.I

Dichinísh doodaii’ dibáá’ísh jinízin?

hunger-Q or thirst-Q 3-4-want.NI

didadiiljeeh

pl-3DO-1dpl-start.fire.I

Díí ’abíní dibé tóógóó neeshkał.

this morning sheep water-to 3-1-herd.Prog

Díí chidí ’ayóo dilwo’ ha’ní ’áko ndi doo baa jííníshłíi da.

this car very 3-fast 3-say.P CONJ NEG 3-about 4-1-rely.P NEG

doo ’asht’é’égóó

Dził bíchį́į́shk’ą́ą́h gódeg hoołtį́į́ł.

mountain 3-nose-against areal-up areal-rain.Prog

Dziłdę́ę́’ hoołtį́į́ł ńt’éé’ t’áá nihich’į’jį’ ’ásdįįd.

mountain-from areal-rain.Prg past just 1pl-toward-up.to 3-disappear.P

Gah bik’ee’ taah yí’áhígóó ’eesbąs.

rabbit foot water 3-into1-drive.Prog

Ha’a’áahgo shilį́į́’ bá niná’áshjoł.

east-GO 1-horse 3-for again-1-feed.NCM.R

ha’át’éédę́ę́’

Haahláyéé ’ajiiłhosh.

don’t.dare 4-sleep.I

hadííníłbįįd

3DO-2-fill.something.up.with.it.P

Hahgosh Daniel hidilníísh?

when-GO-Q Daniel 3-start.work

hanoołchaad

3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).P

Hastiin nééz doondó’ ndi ’alzhish da.

man tall NEG but 3-dance.DI NEG

Háágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?

where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI John

Háidíígíísh neidiyoołnih nínízin?

which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

Hózhó’ógo baa nitsínkeesgo níni’ bá na’iłt’oh.

3-harmonious.I-GO 3-toward 2-think.I-GO 2-mind 3-for 2-smoke.I

Kwii ’áłah ’aleeh léi’ hasht’e náádahojidlééh.

here together meet since prepare again-pl-area-4-tidy.up.R

Nichidí háadish nííníłbą́ą́z?

2-car where-at-Q 3-2-park.P

Nidlóóhísh doodaii’ doo daats’í nidlóoh da?

2-cold.I-Q or neg perhaps 2-cold.I neg

Nimá yázhí bighanaad késhdę́ę́’į́">góó díílwoł dóó ’áájí ’awéé’ baa ’áhólyą́dooleeł.

your aunt 3-house-to 2-run-and that-way baby 3-for 2-care.CI FUT

nisoolá

3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

Níwe, k’ídíítih!

stop 3-2-break.SSO.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Níwo’jį’ nídiidááh.

move-to 2-get.up.I

Ńléígóó díníyáa dooleel.

there-GÓÓ 2-go.sg.SP FUT

Shá bíighah yáshti’ lá.

sun proportionate 1-talk.I DISC

Shikee’ ’ániidígo biniinaa shikee’ bąąh tó’diisool.

1-shoe recently because 1-foot 3-on 3-blister.form.P

Shilééchąą’í yázhí shikéé’ yildlosh ńt’éé’ hashtł’ish yiih yildloozh.

1-dog little 1-behind 3-walk.Prog past mud 3-into 3-walk.P

shoołbéézh

3DO-2dpl-boil.it.P

T’áadoo ná’iilwoshí.

NEG 2-sleep.R

t’áá gééd

T’áá ká ’adinoólgháásh lágo.

neg 2-oversleep.O LÁGO

Tó tsíídkáá’ didíkaah.

water charcoal-on start-3-2-put.I.OC

wooshjį́į́h

Optative Mode: 1-become.black.O

yíníłhį́į́’

3DO-2-melt.it.(snow).P