Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ashkii nishłínę́ędą́ą́’ łah yoostsah bik’íníyá.

boy 1-be.NI-past once ring 3-1-find.P

’Áłchíní bi’éé’ náádaségis.

children 3-clothes 3-1-wash.R

-ee

-jí

-k’é

-t’ah

Awéé’ doo ndó’ yidlóoh da.

baby NEG NDO’ 3-cold.I NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

bik’ízhdeezdiz

3DO-4-wrap.it.around.it.P

Bįįh bináyaa niłchiin ’éí hataałii chodayooł’į́.

deer 3-eye beneath matter that medicineman 3-3 use.I

Chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?

car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NI

Da’ dichinísh nínízin?

Q hunger-Q 2-feel.NI

dadidíníilkał

pl-3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).F

didideeshjah

3DO-1-start.fire.F

didiiljeeh

3DO-1dpl-start.fire.I

didíłjeeh

3DO-2-start.fire.I

Díigi ’át’éego yigááł.

this-similar.to 3-walk.Prog

Díí chąą’ shą’ háádę́ę́’ niníyęęzh?

this manure-Q where-from 3-ooze.P

Dlǫ́ǫ́’ ’a’ą́ą́dę́ę́’ hanoolne’ dóó naneesne’.

prairie.dog hole-from stick.head.up.out.P and 3-look.around.P

Doo t’áá k’ad ’ííłta’ da.

NEG just now 1-go.school.P NEG

dooshą’ dó’ léi’ --- lá

Díí jį́ Nida’iiníísh ’áko shį́į́ nihich’į’ nida’iil, ya’?

today Friday then.maybe 1pl-toward 1pl-payment.I Q

Ha’át’éegishą’ nich’ah nííní’ą́?

where-at-Q 2-hat 3-2-set.down.SRO.P

ha’át’éejį’

Haa nízahjį’ hanínáshyįh dooleeł t’áá ’ákwíí jį́?

how 3-long.N-up.to 1-rest.R FUT every day

Haahláyéé ’ajiiłhosh.

don’t.dare 4-sleep.I

hadeeshtééł

3DO-1-carry.him/her.up.out.of.something.F

hajíígeed

3DO-4-dig.it.out.P

jidooyį́į́ł

3DO-4-eat.it.F

jishóóh

3DO-4-brush/comb.it.I

Kwe’é k’ad łe’esh’aah.

here now earth-1-put.into.I.SRO

Kwii nináá’nísh’aah.

here again-3-1-place.R

Mary hádą́ą́’sh ’ólta’dę́ę́’ nádzá?

Mary when-past-Q school-from 3-return.P

Na’nízhoozhígóó náádínídzáago háadish ’adeeshį́į́ł nínízin?

Gallup-toward again-2-go.R-GO where-Q 1-eat-F 2-want.NI

Náshdóí yę́ę noonéełgo wónáásdóó k’adę́ę ’ádįįh jiní.

wildcat former 3-die.off.Prog-GO soon nearly 3-extinct.I 4-say.NI

nidííleeł

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.F

Nizhé’é ha’át’íísh nayiisnii’?

2-father what-Q 3-3-buy.P

néishjį́į́h

Iterative Mode: 1-become.black.R

Ólta’di ndeii’néego ’ashkii ła’ kin bizánághahdę́ę́’ shich’į’ ch’élwodgo b ’ahídégoh.

school-at 1pl-play.I-GO boy some building-3-around-from 1-to out-3-run.P-GO 3-with 3-1-collide.P

Shimá sání dah díníilghaazh ’ayiila’ii’, nihí yaa néíni’ką́.

1-grandmother frybread 3-3-make.P-and 1.dpl under 3-3-place.P

T’ah ’ałk’idídą́ą́’ t’áá neesh’į́į́ ńt’éé’.

still quite.long.ago just 2-1-see.P past

t’áá gééd

T’ááłáhádi kin binída’shiilzhiizh dóó hooghangóó dah ńdiikai.

once-at house 3-into-Pl-1dpl-dance.P home-toward start start-1dpl-go.pl.P

Tó Haach’i’dę́ę́’ ’ííyisíí naashá.

Tohatchi-from truly 1-go.CI

yidiłhį́į́h

3DO-3-melt.it.I

yiilyį́į́’

3DO-1dpl-melt.it.(snow).P

yiitł’ó

3DO-1dpl-weave.it.I

Yiską́ągo shicheii nihaa deeshááł ní.

tomorrow 1-grandfather 1pl-to 1-walk.F 3-say.NI

Yooch’ííd wolyéii doo bił bééhózin da.

lie 3-be.called.NI NEG 3-with 3-about.be.known.CI NEG

Yóó’ ’anáshyeed.

away 1-run.I

Ła’ damóo yę́ędą́ą́’ dah ’iyétł’ónée, k’ad ’ałníí’góó ’eeshtł’óół.

one Sunday past up 3-1-set.P-past now middle-toward 1-weave.Prog