Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ach’íí’ ła’ deeshį́į́ł.

rolled.intestine some 1-eat.F

’Ashdladi oolkiłgo ’áko shį́į́ ’índa ákǫ́ǫ́ diikah.

five.at time-GO only until then there 1dpl-go.pl.I

’Ałk’idą́ą́’ Naayéé’ Neizghání ha’a’aahjigo ’atsiniltł’ish bił dah yizdéél jiní.

long.ago Monster Slayer east-to lightning 3-with up 3-move.SFO.P 4-say

’ałk’idídą́ą́’

’áko

CONJ

’ániidígo

aad ’át’éii">Hágoónee’, béeso shaa ní’aah.

well money 1-for 2-give.SRO.I

’índa

-áátis

-ąąh

-ísh

-jí

Béégashii yáázh ła’ shibee’í’diidłííd bik’i niní’ą́.

calf one 1-cattle.brand 3-on 3-1-put.NP

Ch’ééh jiyáán hooghangóó dah dii’ągo shee nikihoníłt.

watermelon home-toward up 3-1-move.SRO.P 1-with area-start-rain.P

Ch’iyáán ’áshłaadóó tsííd bik’i hooziid.

food 3-1-cook.P-from embers 3-onto area-1-cover.P

Chidí na’na’í łęęzh yíyooyił.

tractor dirt 3-3-push.Prog

Chidí sits’ą́ą́’ hashtł’ish yiih yilwodgo t’áá ch’į́į́góó ch’ééh ’ííł’įįd.

car 1-away mud 3-into 3-go.P-GO just fail in.vain 3-1-act.P

da’

Deenásts’aa’ sh naaldloosh ńt’éé’ shimá siiłtsą́, yiniinaa násineestsxas.

ram 1-with 3-trot.CI past 1-mother 1-3-see.P 3-because 1-3-whip.P

deiyííyą́ą́’

pl-3DO-3dpl-eat.it.P

didadoołjéé’

pl-3DO-2dpl-start.fire.P

dideidiłjeeh

pl-3DO-3dpl-start.fire.I

Díigi ’át’éegoósh ’ájiił’įįh?

this-at 3-be-GO-Q SUP-4-do.P

Díí tł’óół tsin bik’ídísdis.

this rope stick 3-on-3-1-wrap.I

Díkwíísh ninááhai?

how.many-Q 2-winter.NI

doo ’ashohodoobéézhgóó

doo t’áá k’ad --- da

doodaii’

or

Dził bit’ááhgi bįįh halzheeh.

Mountain 3-close.to-at deer 3-3-hunting.CI

Ha’a’áahgo shilį́į́’ bá niná’áshjoł.

east-GO 1-horse 3-for again-1-feed.NCM.R

Ha’ąądi dibé bighan.

areal-other.side sheep 3-corral

hadajiłgéésh

pl-3DO-4dpl-cut.it.out.I

Mą’iitsoh shik’iilwodgo tsékooh góyaa bidááłgo’.

wolf 1-3-attack-COMP canyon areal-down 3-1-push.P

Naadą́ą́’ lá haa néelą́ą́’ nida’ak’eh biyi’ góne’?

corn Q how 3.much.N 2-cornfield 3-in there

Nahółtą́ą́’ laanaa t’óó daniidzin.

rain hope just pl-3pl-want.O

Ne’eshłééh. T’áá ká nóólk’oł.

2-1-copy.I 2-blink.O

Nidahastą́ągo k’izh’dóle’ígi ’áhoot’é.

rain.P 4-plant.O.NOM areal-be.N

Nihimásání ha’át’íí lá yinízin?

1dpl-grandmother what LÁ 3-3-want.NI

nisiilyá

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

Shá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’.

sun proportionate 1-swim.CI

Shi’dizhchį́į́ yęędą́ą́’ ’éí tsinaabąąs dahólǫ́ nt’éé.

1-pass-born.P past TOP wagon 3-with pl-3-drive.I pl-be.NI past

Shibéézh bik’í’óshch’iid le’ ’éé’ bitahgi yóó’ ’eelts’id.

1-knife 1-find.it.O clothes 3-among 3-move.P

Shicheii haastihgo łáháda ninálnish.

1-grandfather 3-become.old.P-GO seldom 3-work.R

Shidá’í tsékooh góyaa b ’adáá’áázh.

1-uncle canyon areal-down 3-with 1.go.dual.P

Sitsóóké da’ółta’go t’óó bik’iisdził.

1-grandchildren pl-school-GO just 3-1-support.Prog

Tł’éédą́ą́’ ’iiłhaazh.

night-past 1-sleep.P

yidoołbish

3DO-3-boil.it.F

yik’íideezdiz

3DO-3-wrap.it.around.it.P

Yiską́ągo níléí hódahdi ’ółta’di ni’dí’néeshtįįł nissin.

tomorrow that up.at school-at 1-teach.F 1-want.CI

Łah shicheii nahałáago bá ’asmaz ńt’éé’.

once 1-grandpa 3-perform.ceremony.CI-GO 3-for 3-1-twirl.CI past