Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adą́ą́dą́ą́’ ’íítseedgo bee na’anishí hasht’enáshdlééh.

yesterday 1-pound.P-GO tool 3-1-put.back.I

’Ahbínídą́ą́’ ch’ééh niba’ hasht’e’ ’ádííníszin.

morning-Past in.vain 2-wait ready REFL-1-keep.CI

’Azhą́ nízaadi naagháa ndi bídin nishłį́.

even.though 3-be.far.away.NI-at 3-walks even.though 3-in.need.of 1-be.NI

’Ałk’idą́ą́’ Diné bikéyah bikáa’gi łį́į́’ bichąą bíighahgo tł’oh deíl’áá ńt’éé’ jiní.

long.ago Navajo.land 3-upon-at horse 3-belly sufficient-GO Pl-3-extend.out.of.sight.SNP hearsay

’Áko ’índa ’ákǫ́ǫ́ dah diiyá.

after.that to.there start 1.go.I

’Ííłta’ dóó ’iiłghaazh.

1-read.P CONJ 1-sleep.P

-ghá

-iih

Bikáá’ dah ’asdáhí bikáa’gi doodaai’ ni’góó daats’í nishdaah?

chair 3-top-at or floor-on perhaps 1-sit.NI

Chidí bitoo’ hadi’dííłbį́į́łgo ’índa Na’azhǫǫshgóó diikah.

car 3-fuel 3.fill.up-GO.P only.then casino-GOO 3pl.go.F

Da’ dichinísh nínízin?

Q hunger-Q 2-feel.NI

Da’ Ron saad neiiłkaah?

Q Ron word 3-3-investigate.I

Da’ shééhonísin?

Q 1-2-know.NI

Damǫ́ǫgo tódilchxoshí yishdlį́į́h.

Sunday-GO soda 3-1-drink.U

daoohdlą́ą́’

pl-3DO-2dpl-drink.it.P

deeshį́į́ł

3DO-1-eat.it.F

diidiłjeeh

3DO-3-start.fire.I

Díí yihahígíí biyi’, háísh tówónaanígóó ch’aa deeyá?

this year.IGII within who overseas.GOO travel 3-going.F-Q

doochǫǫł --- dooleeł

Díidí háísh bichidí?

this who-Q 3-car

Díkwíí lá ninááhai?

how.many Q 2-winter

haniłgéésh

3DO-2-cut.it.out.I

hazhnííłchaad

3DO-4-card.it.(as.in.wool).P

Háádę́ę́’shą’ tó ndahohheeh?

where-from-Q water pl-3-2-haul.LPB.I

Háágóósh díníyá?

where-to-Q 2-go.I

jidiłhį́į́h

3DO-4-melt.it.I

jííyą́ą́’

3DO-4-eat.it.P

K’ad shį́į́ deesk’aaz hodooleeł.

now probably cold area-become.F

Kintahdę́ę́’ łį́į́’ sh nááldlosh.

town-from horse 1-with 3-run.CI

Mary ha’át’íí nayiisnii’?

Mary what 3-3-buy.P

Mary yíká hoolne’.

Mary 3-for 3-call.P

Na’nízhoozhídę́ę́’ shíká bił ’oolwoł.

Gallup 1-for 3-with 3-drive.I

Na’ńle’dii. Tó háníyá, tóhą́ą ’ásdįįd lá.

dismay water areal-1.go 3-disappear.P DISC

Nádí daats’í ’éí doodaii’ nideezhí daats’í bááh ’íidoolííł?

older.sister perhaps or younger.sister perhaps bread 3-make.F

Nichidí lá háadi nííníłbą́ą́z?

2-car-Q where-at 3-2-park.P

nidoohłeeł

3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

Ronísh saad neiiłkaah?

Ron-Q word 3-3-investigate.I

Shééhonísinísh?

1-2-know.NI-Q

Shighanídóó ’e’e’aah bich’ijígo shádí bighan.

1-home-from west 3-in.the.direction.of older.sister 3-dwell.N

Shilééchąą’í bikéé’ yishááł.

my.dog 3-following 1-go.Prog

Shilį́į́’ tł’aaká’ii dóó shilį́į́’ biyéél bił tsodizin ’íishłaa.

1-appaloosa and 1-horse 3-saddle 3-with prayer 3-1-make.P

Shimá tanaashgiizh ’áyiilaago ’áádóó deiilts’ee’.

1-mother pudding 3-make.P-GO and.then pl-3-1dpl-eat.MM.P

Tó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áh’hoot’ééh dooleeł.

water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future

Ts’ídá ’iishxáashgo shiyáázh bił ná’ílwod.

about 1-to.sleep 1-son with 3-drove.in.again.R

Tsé nitsaa ’áko nidaaz.

stone 3-big CONJ 3-heavy

Tsékooh góyaa shilééchąą’í hadah (’adah, bidah) ’abikéé’.

canyon areal-down 1-dog areal-down 3-trail-out:NI

Tł’éédą́ą́’ ńléí dził bine’jí ’adildííl yiits’a’ ni’.

night-past there mountain 3-behind-way thunder 3-sound.P recall

wohsą́

3DO-2dpl-eat.it.I

Yiłką́ą́dą́ą́’ n’diish’na áádóó ’olta’goo dah diiyá. (YM 1987:764)

Dawn.last 1-got.up and school.GOO off.to 1-walk.P

Łį́į́’ bá ni’níłjoolgo ’índa Kintahgóó diikah.

horse 3-for 2.feed.NCM.P only.then town-GO 3pl.go.F