Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adą́ą́dą́ą́’ísh tł’óo’di nanilnishgo nee ’ałní’ní’ą́?

yesterday-Q outside-at 2-work.CI-GO 2-with noon

’Ashą́ą́ nít’ę́ę́’ t’áadoo hooyání shaa ’ílwod.

1-eat.Prog past suddenly 1-for 3-drive.P

’Ayóo deesk’aazgo beeldléí ditánígíí biih násh’nah.

very cold-GO blanket 3-thick.NI-ÍGÍÍ 3-into 1-crawl.R

’át’ahígo

*Nidlóóhísh doodaii’ doo sha’shin nidlóoh da?

2-cold.X-Q or NEG perhaps 2-cold.X-Q NEG

-doondó’ --- da, doo ndi ---da, doondó’ ndi --- da

-ísh

-yaa

-zánághah

Ch’ééh jiyáán náánááshdą́ą́’.

watermelon again-1-eat.R

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné bizaad naalkaah doo baa ’áhonissin da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫd bik’i’diitą́.

formerly Navajo language research NEG 3-about 1-aware.CI NEG | now TOP at.least 3-of-1-understand.P

Chidí na’na’í łęęzh yíyooyił.

tractor dirt 3-3-push.Prog

Da’ Cubadę́ę́’ tsinaa’eeł nił ní’éél?

Q Cuba-from boat 2-with 3-float.P

Da’ dichinísh nínízin?

Q hunger-Q 2-feel.NI

dadíníilkaad

pl-3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).I

daohshóóh

pl-3DO-2dpl-brush/comb.it.I

deiilbéézh

pl-3DO-1dpl-boil.it.I

Díkwíí lá ninááhai?

how.many Q 2-winter

dooshą’ dó’ léi’ --- lá

Dziłghą́’ą́ bizaad diists’a’ laanaa.

White.Mountain.Apache 3-language 1-understand.NI wish

dííłbish

3DO-2-boil.it.F

ha’át’éegi

Ha’át’íísh hastiin dóó ’at’ééd ’áyiilaa?

what-Q man and girl 3-3-make.P

Ha’át’íísh nizhé’é nayiisnii’?

what-Q 2-father 3-3-buy.P

Ha’át’ííshą’ hastiin dóó ’at’ééd ’áyiilaa?

what-Q man and girl 3-3-make.P

Haa’ísh nínígai?

where-Q 2-hurt.I

haahláyéé

hadajishgizh

pl-3DO-4dpl-cut.it.out.P

hanííłchaad

3DO-1-card.it.(as.in.wool).P

Hastiin sání léi’ ’áłchíní bił yanáa’áago yił nahalne’.

man old INDEF children 3-with 3-pile.NI-COMP 3-with 3-tell.CI

Hiłiijį́į’go sha’áłchíní bił kįįh nááshkai.

evening-to-GO 1-children 3-with into.town 1-go.pl.P

Jake ’ólta’ b bóhoneedzą́.

Jake education 3-with 3-possible.NI

Jáan naalnishísh?

John 3-work.I-Q

Na’ahóóhaii Ya’iishjááshtsoh bini góne’ nída’adleeh.

July 3-in 3-into rodeo 3-Pl-SUP-be.R

na’ńle’dii

Naaki yiską́ągo Na’nizhoozhígóó shił ’adeeswod.

two yesterday Gallup-to 1-with 1-drive.F

Ni daats’í nił bééhózin ’éí doodaii’ nicheii daats’í bił bééhózin?

2 perhaps 2-with 3-know.CI TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI

nidasiilkáá’

pl-3DO-1dpl-investigate.it.P

nideeshłeeł

3DO-1-carry.a.ropelike.thing.around.F

Nimá yázhí bighanaad késhdę́ę́’į́">góó díílwoł dóó ’áájí ’awéé’ baa ’áhólyą́ą dooleeł.

your aunt 3-house-to 2-run-and that-way baby 3-for 2-care.CI FUT

Shighanídóó ’e’e’aah bich’ijígo shádí bighan.

1-home-from west 3-in.the.direction.of older.sister 3-dwell.N

Shimósí yázhí tsin yąąh dah sidáago hádésh’na’ ńt’éé’ ’áłt’ąą hadanáálwod.

1-cat little tree 3-on up 3-sit.SPN-GO 1-climb.P but after.all 3-run.down.P

Shínaaí shich’ą́ą́h naaghá.

1-older.brother 1-protect 3-go.CI

T’ah ’ałk’idídą́ą́’ ’éí Diné tát’áá góyaa kéédahat’íinii t’éiyá díí tábąąhgóó bidáda’ak’eh naaznil ńt’éé’.

still quite.long.ago the people water-near areal-down pl-3-reside.NI-NOM only this water-edge-toward farm 3-lie.PlO.SPN past

Tsinaabąąs bikáádę́ę́’ ’adaashááh nt’éé shitł’aakał ’íízǫ́ǫ́z.

wagon 3-from downward-1-go.I past 1-skirt 3o-1-tear.P

Tł’éédą́ą́’ mą’ii léi’ shidááh gónaa ch’élwod.

last-night coyote there 1-before areal-around 3-move-rapidly.P

Tł’éédą́ą́’ ni’shéłhaazh.

night-past 1-rest.P

yiitł’ó

3DO-1dpl-weave.it.I

Yiską́ągo níléí hódahdi ’ołta’di ni’dí’néeshtįįł nissin.

tomorrow that up.at school-at 1-teach.F 1-want.CI

Yóó’ ’anáháshyeed.

away SER-1-run.R