Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
ʼAghááł chidí bídadooltłʼółígíí k'ad hashtʼe dadiilnííł.
rattle rope car 3-3-tie-ÍGÍÍ.F now 3-prepare 3-1pl-make.F’Atsą́ą́’ ła’ jóyą́ą’ le’.
ribs some 4-eat.O desire-ii’
CONJBéésh ’áłts’ózí bee ’atsidí bee ’aháníłne’.
wire hammer 3-with 3-1-beat.PCh’iyáán t’óó ’ahayóí ndi tó ’ádin.
food lots but water 3-none.NIChidí ła’ bíká ’í’iishłaa.
car some 3-for 1-order.PChidíísh bee hólǫ́ doodago ni daats’í chidí nee hólǫ́?
car-Q 3-with 4-exist.N or 2 maybe car 2-with 4-exist.NIChidíłtsooí bidááh síńzį́į dooleeł.
car-yellow-REL 3-for 2-stand.SPN FUTDa’ Ron yiską́ągo saad neidoołkah?
Q Ron tomorrow word 3-3-investigate.FDa’adánídi ’áts’ą́ą́’ deeshghał.
restaurant-at ribs 3-1-eat.Fdadiidį́į́ł
pl-3DO-1dpl-eat.it.Fdadiilbish
pl-3DO-1dpl-boil.it.Fdadínółkaad
pl-3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).IDahojitaałgo t’áá hoonaałgo wónáásdóó ’ayóí ’íits’a’go dahojitaał.
Pl-4-sing.I-COMP just areal-3-move.Prog-COMP soon remarkable 3-sound.I-COMP pl-4-singdeiidą́
pl-3DO-1dpl-eat.it.IDibé ła’ yóó’ ’íínilgo k’adę́ę ’e’e’aahgo ch’ééh bíká naanááshwoł.
sheep some away 3-1-lose.P-GO almost evening in.vain 3-after 1-run.around.Pdidííníłjéé’
3DO-2-start.fire.PDíkwíísh nibeegashii?
how.many-Q 2-cowDlǫ́ǫ́’ ba’áán góne’ yah ’adeeshnii’go dlǫ́’áyázhí shishhash.
prairie.dog 3-hole into down1-3.to.reach.out.hand prairie.dog-little 1-bite.Pdoolá dó’ --- da lá
Doozhǫǫgo da’ííłta’ígíí t’éiyá yá’át’éehgo naanish bá dahólǫ́.
satisfactory pl-3-study.P-NOM only 3-good.N-GO work 3-for pl-3-exist.NIDíí jį́ Nida’iiníísh ’áko shį́į́ nihich’į’ nida’iilyé, ya’?
today Friday then.maybe 1pl-toward 1pl-payment.I Qhaa néelą́ą́’
Hada’niłhosh le’!
up-pl-3-3-bubble.up.CI LE’hadadoołbįįd
pl-3DO-2dpl-fill.something.up.with.it.Phadeidoołtééł
pl-3DO-3dpl-carry.him/her.up.out.of.something.Fhaiłgéésh
3DO-3-cut.it.out.IHáágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?
where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI JohnHágo daaníigo ’áko ’índa ’ákǫ́ǫ́ níyá.
come.here 3.say.P-GO after.that towards 1.arrive.PHáhgo lá Tséghá Hoodzánídi na’ahóóhai nitsaa’í ’áleeh?
When part Window Rock-at fair will occur.FHáísh bił nanilnish?
who-Q 3-with 2-work.INa’nííshee’ dóó k’ad éí dah ’iishtł’ó.
3-1-warp.P and now TOP up 3-1-tie.DINa’nízhoozhígóósh díníyá?
Gallup-to-Q 2-go.SPNi daats’í nił bééhózin ’éí doodaii’ nicheii daats’í bił bééhózin?
2 perhaps 2-with 3-know.CI TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CINichidí háadish nííníłbą́ą́z?
2-car where-at-Q 3-2-park.PNíwe, bíni'dii ’áyą́!
stop 3-let 3-3-eat.IShá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’.
sun proportionate 1-swim.CIShighandóó ndáá’góó ’ada’iisdee’go nihí ’éí t’áá yiike’.
1-home-from war.ceremony-to 3-go.away.P we.du.pl TOP just 1du-remain.behind.Pshiilbéézh
3DO-1dpl-boil.it.PShíká ’anilyeed, Obi-Wan Kenobi.
1-for 2-run.F Obi-Wan KenobShínaaí chidí bił dah diilwodgo bizánághah góne’ łeezh ’adzíísi’.
older.brother car 3-with up 3-run.I-GO 3-around areal-in dust 3-trail.PSitsiitł’óól tsásk’eh bikáá’ dah yishłééh.
Navajo.hair.tie bed 3-on up 3-1-put.SFO.UTó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áh’hoot’ééh dooleeł.
water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ’áko so, so that, so thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- -ee by means offind in Navajo Postposition Lexicon
- -tah, -taa-, -ta- among, mixingfind in Navajo Postposition Lexicon
- Neuter Imperfective (NI)find in Navajo Verb Modes
- dooleeł futurefind in Navajo Adverb Lexicon
- dooleeł futurefind in Navajo Adverb Lexicon