Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adą́ą́dą́ą́’ ná’iiyéláá’ ńt’éé’ ńdasésdo.

Yesterday SUP-1-pick.P past 1-sore.SP

’Ahbínídą́ą́’ t’óó ’ahodiyeeshdláałgo biniinaa ’ólta’di doo hah níyáa da.

morning-past with pretend-1-move.Prog-GO 3-because school-at NEG quickly 1-go.P NEG

’Ashkiísh ’at’ééd yiyiiłtsą́?

boy-Q girl 3-3-see.P

’ániidígo

Asdzą́ą́ yázhí bichidí doondó’ naalnish da.

woman little 3-car not.even but 3-work.P NEG

Asdzą́ą́ yázhí bichidí doondó’ ndi naalnish da.

woman little 3-car not.even but 3-work.P NEG

Bíla’ashdla’ii wolyéii bił dah nahaz’ą́ą́góó t’áá ’ał’ąą bizaad dahólǫ́.

3-fingers-five-NOM 3-be.called-NOM 3-with static areal-3-govern.P-toward just separate 3-language pl

Ch’ééh jiyáán náshdį́į́h ’áádóó tó náshdlį́į́h.

watermelon again-1-eat.R then water again-1-drink.R

Ch’iyáán nináhíłnihgo haa nízahjį’ ’ánádįįh?

food 3-2-buy.R how 3-long.N-up.to 3-become.none.R

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ shichidí naaki. K’ad ’éí t’ááłá’i.́

formerly 1-car two now it one

Chidí t’ą́ą́’ nináníłbą́ą́z.

car just 3-1-reparked.R

dajishóóh

pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.I

daoohgish

pl-3DO-2dpl-make.one.cut.in.it.I

Dibé bighan báátis dah yiishte’.

Sheep corral 3-over up 1-climb.P

Díigi ’át’éego yigááł.

this-similar.to 3-walk.Prog

Díí chąą’ shą’ háádę́ę́’ niníyęęzh?

this manure-Q where-from 3-ooze.P

Díí hastiin tł’ééjí hataałgo bee béého’doolzįįd.

Dooshą’ gah t’áá gééd náshdááh lá.

ensure rabbit just without 1-return.I DISC

Dooshą’ gah t’áá gééd náshdááh lá.

ensure rabbit just without 1-return.I DISC

dínółkaad

3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).I

Ha’át’íísh nizhé’é nahideeshnih nízin.

what-Q 2-father 3-1-buy.F 3-want.NI

haa + Neuter V

hadeidééłbįįd

pl-3DO-3dpl-fill.something.up.with.it.P

hadeidínóołchał

pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).F

haiilgéésh

3DO-1dpl-cut.it.out.I

háadi

hágoónee’

háágeed

3DO-1-dig.it.out.P

Jáan, nanilnishísh?

John 2-work.I-Q

Jáanísh naalnish?

John-Q 3-work.I

jishóóh

3DO-4-brush/comb.it.I

K’adę́ę ’ałné’e’áahgo díchin bik’ee shitah ’anahodí’niitłi’.

now noon hunger 3-account 1-among 1-shake.R

Kintahdę́ę́’ łį́į́’ sh nááldlosh.

town-from horse 1-with 3-run.CI

Mósí dóó łeechą́ą́’ii’ baniłts’ood’ii’, bił hózhǫ́.

cat dog 3-1-feed.P-and 3-with 3-happy.NI

Mósí yázhí chizhtah yiyah yílwod.

kitten woodpile.among 3-under 3-run.P

Na’ná’á biyaa góne’ dóó báhátis ’adiłt’oh.

bridge 3-under below and 3-across 3-3-shoot.P

na’ńle’dii

ndi

Shich’ahashkéé léi’ doo bíká ’iishyeed da.

1-3-upset.I since NEG 3-for 1-help.I NEG

Shichá si’ą́ągo ’iiłhaazh.

1-huddle 3-put-SPN-GO 1-sleep.P

Shimá bighangóó náshdáahgo łééchąą’í baná’ástso’.

1-mother 3-house-toward again-1-go-GO dog 3-again-1-feed.R

Shiye’ bicheii yi’ká ’análwo’dooleeł biniiyé ba’niłtį́į́́ nt’éé’ sits’ą́ą́’ yił nikidíńiit’ą́ą́zh. (YM 1987:632)

1-son 3-grand.father for 3-1-help.F for 3-loan for 1-away with 2-dpl.walk.P

Shí shighan nihígíí bilááh ’áhoníltso.

1 1-house 2-Comp 3-beyond areal-big.NI

Sitsiitł’óól tsásk’eh bikáá’ dah yishłééh.

Navajo.hair.tie bed 3-on up 3-1-put.SFO.U

Sitsóóké da’ółta’go t’óó bik’iisdził.

1-grandchildren pl-school-GO just 3-1-support.Prog

Tsé dzídzahashníiłgo baa naashá, daniidoiigo táchééh góne’ yah ’adoo’nił biniiye.

rock into.fire-3-1-put.P-GO 1-go.I 3-become.hot.P-GO sweathouse into in 3-PASS.put.PlO.F 3-because

woohdlą́ą́’

3DO-2dpl-drink.it.P

woołhį́į́’

3DO-2dpl-melt.it.(snow).P

yishhį́į́h

3DO-1-melt.it.(snow).I

Yiską́ągo daats’í doodaii’ naakiiską́ągo daats’í dah dideeshááł.

tomorrow.GO maybe either two.tomorrow-GO or start.off 1-start.go.F