Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adą́ą́dą́ą́’ shá bíighah ’atah ’adishdiłgo ’i’íí’ą́.

yesterday 1-for 3-passing down 1-play.stick.dice.RI evening

’Ahbínídą́ą́’ ch’ééh niba’ hasht’e’ ’ádííníszin.

morning-Past in.vain 2-wait ready REFL-1-keep.CI

’Áádóó shą’?

and.then Q

’áko shį́į́

CONJ

’Áshįįh Bii’ Tóodi níyáago dził bąąh hanáádeesh’nah.

Salt.Lake.City-at 1-go.P-GO mountain 3-on again-1-climb.R

’Áłtsé da’ííyą́ą́’ ’áko shį́į́ ’índa hooghandi nákai.

first 3.eat.P until then only home.at 3.pl.return.P

Asdzání ní’jookąąhgo kintahdi nijighá.

woman-NOM Rep-3a-beg.I-GOtown-at about-3a-walk.I

bik’ídideesdis

3DO-1-wrap.it.around.it.F

bik’ídísdis

3DO-1-wrap.it.around.it.I

Bilagáana ła’ níhit’ááh dookah jiní.

Anglo some 1Pl-close.to 3-go.Pl.F 4-say.NI

Chidí ’anáshdlééh, háálá doo naalnish da.

car 3-1-repair.I because NEG 3-work.I NEG

Chidí ła’ bíká ’í’iishłaa.

car some 3-for 1-order.P

Da’ Cubadę́ę́’ tsinaa’eeł nił ní’éél?

Q Cuba-from boat 2-with 3-float.P

dajishbéézh

pl-3DO-4dpl-boil.it.P

Damóo yę́ędą́ą́’ Yootóógóó niséyá.

Sunday past Santa.Fe-to 1-go.P

daooshóó’

pl-3DO-2dpl-brush/comb.it.P

dazhdidoołhįh

pl-3DO-4dpl-melt.it.F

deidooyį́į́ł

pl-3DO-3dpl-eat.it.F

deidííłhį́į́’

pl-3DO-3dpl-melt.it.P

didazhdííłjéé’

pl-3DO-4dpl-start.fire.P

didííníłjéé’

3DO-2-start.fire.P

doo --- ndi

doodaii’

or

Dziłgóó ’o’ooldee’ yę́ę ná’ooldah.

mountain-to 3-go.pl.P past 3-return.pl.I

díníshkaad

3DO-1-start.to.herd.them.(animals).I

Ha’át’éego lá ’íiyisíí ’atiinjį’ ’ańdeeshdááł lá?

how Q main road-up.to 1-back-on-go.F DISC

ha’naa (Ib. tsé’naa)

Haash nízah kodóó nighanjį’?

how-Q 3-long.N here-from 2-home-to

hadanołchaad

pl-3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).I

háadi

Hííłch’į’go ’íinda ta’iideeshnih.

evening.GO until 1-mix.dough.F

Hoozdohgóó daats’í deeshááł ’éí doodaii’ Be’eldííldahsínilgóó deeshááł.

Phoenix-toward maybe 1-walk.F or Albuquerque-toward 1-walk.F

jididoołhįh

3DO-4-melt.it.F

jidooyį́į́ł

3DO-4-eat.it.F

joodlą́ą́’

3DO-4-drink.it.P

k’adę́ę lágo

Sam Diné yitah naalnish.

Sam Navajo 3-among 3-work.I

Shilį́į́’ tł’aaká’ii dóó shilį́į́’ biyéél bił tsodizin ’íishłaa.

1-appaloosa and 1-horse 3-saddle 3-with prayer 3-1-make.P

Shimá bighangóó shíni’ ńt’éé’ ch’ééh déago shhoogéé’.

1-mother 3-home-to 1-desire.to.go past in.vain 1-go.P-GO 1-with ho-become.lazy.X

Shí t’óó ’ááłk’iis yisháałgo shizhé’é tsékooh gódeg ha’asbą́ą́z.

1 merely SUP-alongside 1-go.Prog-GO 1-father canyon areal-up up-3-drive.P

t’áadoo

T’áá hooshch’į’ déshnish.

suddenly 1-start.work.P

T’áadoo hooyání łį́į́’ shidáagi ch’éltáál.

suddenly horse 1-front-at 3-bolt.P

Tooh ńlínigíí t’óó bááłk’iis yisháałgo shee ’i’íí’ą́.

river merely 3-alongside 1-walk.Prog 1-with evening time

Tł’éédą́á’ dibé ch’íníjéé’ yiists’ą́ą́’ ’áádóó t’óó ńléí tsé deez’áhí bizánághah góne’ ’ahosoolts’ą́ą́’.

last.night sheep out-3-run-Pl.P 3-sound.P and then merely there rock point 3-around areal-in out-are

Tł’éédą́ą́’ mą’ii léi’ shidááh gónaa ch’élwod.

last-night coyote there 1-before areal-around 3-move-rapidly.P

yiishjį́į́ł

Progressive Mode: 1-become.black.Prog

yíní’aal

3DO-2-chew.it.P

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P

łahágóó