Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Ach’íí’ ła’ deeshį́į́ł.
rolled.intestine some 1-eat.F’Ajótł’óół laanaa nissin ndi ’aghaa’ shee ’ádin.
4-weave.O hope 3-1-want.CI but wool 3-1-with.me 3-none.NI’Ayóo łį́į́’ shił naalgeed diní, ’ííshją́ą́shį́į́ díí łį́į́chogii bikáá’ dah ńdaah.
very horse 1-with 3-buck.CI 3-2-say.NI lets.see this stallion 3-on up 2-sit.I’Ałk’idą́ą́’ Diné bikéyah bikáa’gi łį́į́’ bichąą bíighahgo tł’oh deíl’áá ńt’éé’ jiní.
long.ago Navajo.land 3-upon-at horse 3-belly sufficient-GO Pl-3-extend.out.of.sight.SNP hearsay’Ííshją́ą́ ’at’ééd yázhí hooghandę́ę́’ ch’idoogááł.
certainly girl little house-from out-3-walk.F-ę́ę+-dą́ą́’ (yę́ędą́ą́’)
dadiidį́į́ł
pl-3DO-1dpl-eat.it.FDibé tóógóó dínóshkaad.
sheep water-toward 3-1-start.herd.Odidadidiiljah
pl-3DO-1dpl-start.fire.FDiné nihaikaíígíí nihizaad nideilkaahgo ayóó bił danilį́ ’áko ndi doo ’akót’ée da.
people 1dpl-3-come.pl.P-COMP 1dpl-language pl-3-1-investigate.I-GO very 3-with pl-3-be.NI even so NEG thus-3-be.NI NEGDíigi ’át’éego yigááł.
this-similar.to 3-walk.ProgDíí ’abíní dibé tóógóó neeshkał.
this morning sheep water-to 3-1-herd.ProgDlǫ́ǫ́’ ba’áán góne’ yah ’adeeshnii’go dlǫ́’áyázhí shishhash.
prairie.dog 3-hole into down1-3.to.reach.out.hand prairie.dog-little 1-bite.PDooshą’ gah t’áá gééd náshdááh lá.
ensure rabbit just without 1-return.I DISCGohwééh t’áá bizhání ’éí doodaii’ ’abe’ biłgo daats’í nínízin?
coffee only TOP or milk 3-with-GO perhaps 3-2-want.NIGohwééh ła’ shaa níkaah.
coffee some 1-to 2-give.OC.IGowééh ła’ ’ádá dooshkááł laanaa.
coffee one for.self pl.3-1-handle.OC.O wishHa’át’éego lá ’íiyisíí ’atiinjį’ ’ańdeeshdááł lá?
how Q main road-up.to 1-back-on-go.F DISChadazhneeshchaad
pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).Phadeneeshchaad
pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).Phaiilgéésh
3DO-1dpl-cut.it.out.IHastiin dóó ’at’ééd ha’át’íí ’áyiilaa?
man and girl what 3-3-make.PHastiin dóó ’at’ééd ha’át’íí lá ’áyiilaa?
man and girl what Q 3-3-make.PHáadish nichidí nííníłbą́ą́z?
where-at-Q 2-car 3-2-.park.PHááaad késhdę́ę́’į́">dę́ę’shą’ díí ch’ah nizhóní léi’ naa yílts’id?
where-from-Q DEM hat 3-beautiful.NI INDEF 2-to 3-move.air.SRO.Pjidiłhį́į́h
3DO-4-melt.it.IMósí yázhí bimá yits’ą́ą́’ yóó’ííyá.
kitten 2-mother 3-from away-3-go.PNa’nízhoozhígóósh díníyá?
Gallup-to-Q 2-go.SPndi --- doo
Neezdáago ’índa yiyííłtsą́.
3-sit.P-Comp only.then 3-3-see.Pnidadiilyeeł
pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.Fnidajizlá
pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.PNidlóóhísh doodaii’ dooísh nidlóoh da?
2-cold.I-Q or NEG-Q 2-cold.I-Q NEGniséłkáá’
3DO-1-investigate.it.PNíléí dá’ák’ehdi ła’ joogááł.
there corn.field-at some 4-walk.ProgShá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’.
sun proportionate 1-swim.CIShimá bighangóó shíni’ ńt’éé’ ch’ééh déyáago shił náhoogéé’.
1-mother 3-home-to 1-desire.to.go past in.vain 1-go.P-GO 1-with ho-become.lazy.XShí Kinłánígóó shił ayóó ánízaad ’ako ndi sitsoi éí bił ayídi.
I Denver to 1-with 3-far.NI but 1-grandsongranddaughter 3-with nearby
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- ’ayóigo very, extremelyfind in Navajo Adverb Lexicon
- -á for, for the benefit offind in Navajo Postposition Lexicon
- -á for, for the benefit offind in Navajo Postposition Lexicon
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- -di atfind in Navajo Postposition Lexicon
Tó bąąhjí naa’ołí k’idíílá.
Ts’aa’ t’áá nitsaaígíí bídin nishłį́.
basket just 3-large.NI-nom 3-lack 1-be.NITł’éédą́ą́ łééchąą’í léi’ nihił ’yaííyá’ii’ neeztį́.
last.night dog strange 1dpl-with 3-come.inside.P-and lie.down.SNP
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- tł’éédą́ą́’ last nightfind in Navajo Adverb Lexicon
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- yishááł walkfind in Navajo Verb Modes
- -ii’ and, and thereuponfind in Navajo Conjunction Lexicon
- Si-Perfective Neuter (SPN)find in Navajo Verb Modes
- sétį́ lie downfind in Navajo Verb Modes