Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ach’íí’ ła’ deeshį́į́ł.

rolled.intestine some 1-eat.F

’Ajótł’óół laanaa nissin ndi ’aghaa’ shee ’ádin.

4-weave.O hope 3-1-want.CI but wool 3-1-with.me 3-none.NI

’Ayóo łį́į́’ sh naalgeed diní, ’ííshją́ą́shį́į́ díí łį́į́chogii bikáá’ dah ńdaah.

very horse 1-with 3-buck.CI 3-2-say.NI lets.see this stallion 3-on up 2-sit.I

’Ałk’idą́ą́’ Diné bikéyah bikáa’gi łį́į́’ bichąą bíighahgo tł’oh deíl’áá ńt’éé’ jiní.

long.ago Navajo.land 3-upon-at horse 3-belly sufficient-GO Pl-3-extend.out.of.sight.SNP hearsay

’Ííshją́ą́ ’at’ééd yázhí hooghandę́ę́’ ch’idoogááł.

certainly girl little house-from out-3-walk.F

-ę́ę+-dą́ą́’ (yę́ędą́ą́’)

-ni

dadiidį́į́ł

pl-3DO-1dpl-eat.it.F

Dibé tóógóó dínóshkaad.

sheep water-toward 3-1-start.herd.O

didadidiiljah

pl-3DO-1dpl-start.fire.F

Diné nihaikaíígíí nihizaad nideilkaahgo ayóó bił danilį́ ’áko ndi doo ’akót’ée da.

people 1dpl-3-come.pl.P-COMP 1dpl-language pl-3-1-investigate.I-GO very 3-with pl-3-be.NI even so NEG thus-3-be.NI NEG

Díigi ’át’éego yigááł.

this-similar.to 3-walk.Prog

Díí ’abíní dibé tóógóó neeshkał.

this morning sheep water-to 3-1-herd.Prog

Dlǫ́ǫ́’ ba’áán góne’ yahadeeshnii’go dlǫ́’áyázhí shishhash.

prairie.dog 3-hole into down1-3.to.reach.out.hand prairie.dog-little 1-bite.P

Dooshą’ gah t’áá gééd náshdááh lá.

ensure rabbit just without 1-return.I DISC

Gohwééh t’áá bizhání ’éí doodaii’ ’abe’ bgo daats’í nínízin?

coffee only TOP or milk 3-with-GO perhaps 3-2-want.NI

Gohwééh ła’ shaa níkaah.

coffee some 1-to 2-give.OC.I

Gowééh ła’ ’ádá dooshkááł laanaa.

coffee one for.self pl.3-1-handle.OC.O wish

Ha’át’éego lá ’íiyisíí ’atiinjį’ ’ańdeeshdááł lá?

how Q main road-up.to 1-back-on-go.F DISC

hadazhneeshchaad

pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).P

hadeneeshchaad

pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).P

haiilgéésh

3DO-1dpl-cut.it.out.I

Hastiin dóó ’at’ééd ha’át’íí ’áyiilaa?

man and girl what 3-3-make.P

Hastiin dóó ’at’ééd ha’át’íí lá ’áyiilaa?

man and girl what Q 3-3-make.P

Háadish nichidí nííníłbą́ą́z?

where-at-Q 2-car 3-2-.park.P

Hááaad késhdę́ę́’į́">dę́ę’shą’ díí ch’ah nizhóní léi’ naa yílts’id?

where-from-Q DEM hat 3-beautiful.NI INDEF 2-to 3-move.air.SRO.P

jidiłhį́į́h

3DO-4-melt.it.I

Mósí yázhí bimá yits’ą́ą́’ yóó’ííyá.

kitten 2-mother 3-from away-3-go.P

Na’nízhoozhígóósh díníyá?

Gallup-to-Q 2-go.SP

ndi --- doo

Neezdáago ’índa yiyííłtsą́.

3-sit.P-Comp only.then 3-3-see.P

nidadiilyeeł

pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nidajizlá

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

Nidlóóhísh doodaii’ dooísh nidlóoh da?

2-cold.I-Q or NEG-Q 2-cold.I-Q NEG

niséłkáá’

3DO-1-investigate.it.P

Níléí dá’ák’ehdi ła’ joogááł.

there corn.field-at some 4-walk.Prog

Shá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’.

sun proportionate 1-swim.CI

Shimá bighangóó shíni’ ńt’éé’ ch’ééh déago shhoogéé’.

1-mother 3-home-to 1-desire.to.go past in.vain 1-go.P-GO 1-with ho-become.lazy.X

Shí Kinłánígóó shił ayóó ánízaad ’ako ndi sitsoi éí bił ayídi.

I Denver to 1-with 3-far.NI but 1-grandsongranddaughter 3-with nearby

Tó bąąhjí naa’ołí k’idíílá.

Ts’aa’ t’áá nitsaaígíí bídin nishłį́.

basket just 3-large.NI-nom 3-lack 1-be.NI

Tł’éédą́ą́ łééchąą’í léi’ nihił ’yaííyá’ii’ neeztį́.

last.night dog strange 1dpl-with 3-come.inside.P-and lie.down.SNP

Tł’éédą́ą́’ ni’shéłhaazh.

night-past 1-rest.P

yidííłhį́į́’

3DO-3-melt.it.P

yiishjį́į́ł

Progressive Mode: 1-become.black.Prog

yiishjį́į́ł

Progressive Mode: 1-become.black.Prog

Yiską́ągoósh ’adeestsił nínízingo bee na’anishí hasht’enilééh?

tomorrow-Q 1-make.F 2-want.NI-GO tool 3-2-prepare.I

yoodlą́ą́’

3DO-3-drink.it.P

Ąąh háá’á wolyéii k’ad doo ’asht’é’égóó bik’ee ntsinisdzá.

debt 3-extend.NP 3-be.called.NI now extremely 3-on.account.of 1-???? YÁ

Łį́į́’ bik’i na’ashnííł.

horse 3-on 3-1-unsaddle.I