Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ayóigo deesk’aaz --- ’áyąą dah dinítsiz.

terribly cold no.wonder up 2-shiver.NI

’áádóó

CONJ

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

-dę́ę́’

-na’

Béégashii báháchxį’go bik’ee neeshchééł.

cattle 3-become.angry.I-GO 3-on.account.of 1-flee.Prog

Ch’ééh jiyáán náánááshdą́ą́’.

watermelon again-1-eat.R

ch’ínígóó

Chidí sits’ą́ą́’ hashtł’ish yiih yilwodgo t’áá ch’į́į́góó ch’ééh ’ííł’įįd.

car 1-from mud 3-into 3-go.P-GO failure in.vain 1-act.P

dah

dajiłhį́į́h

pl-3DO-4dpl-melt.it.(snow).I

daooyą́ą́’

pl-3DO-2dpl-eat.it.P

deidiłhį́į́h

pl-3DO-3dpl-melt.it.I

didazhdííłjéé’

pl-3DO-4dpl-start.fire.P

dideidííłjéé’

pl-3DO-3dpl-start.fire.P

doozhǫǫgo

dííłhį́į́’

3DO-1-melt.it.P

Gah bik’ee’ taah yí’áhígóó ’eesbąs.

rabbit foot water 3-into1-drive.Prog

Gohwééh ła’ shaa níkaah.

coffee some 1-to 2-give.OC.I

Ha’át’ííshą’ hastiin dóó ’at’ééd ’áyiilaa?

what-Q man and girl 3-3-make.P

Hatáálgóó déyáago shikélchí t’óó tsxį́į́łgo bił ’ada’shéshiizhgo ńdaséłkad.

ceremony-1-go-Fut-GO 1-moccasin merelyhurry.GO 3-with 3-1-pierce-GO 3-1-sew-P

Háadi lá ’ádeiit’į́?

where-at Q pl-3-be

Háágóó lá díníyá?

where-to.Q 2-go.F

Háísh tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P

jiłhį́į́h

3DO-4-melt.it.(snow).I

Joołísh ’atiin tsé’naa ’ahííníłhan doodaii’ daats’í ’anít’i’ báhátis ’ahííníłhan?

ball-Q road across 3-2-throw.P or perhjaps fence 3-over 3-2-throw.P

K’aa’ísh ’aní’á biyaa doodago daats’í báhátis ’ayiist’oh?

arrow-Q bridge 3-under or perhaps 3-over 3-3-shot.P

Kingóó ’anááda’iisdee’.

town-to again-pl-3-go.R

Mary ha’át’íí nayiisnii’?

Mary what 3-3-buy.P

naohłé

3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Náá’íídéeshtah nisin doodago t’óó siláogóó deeshááł.

again-1-go.school.F 1-want or merely military-to 1-go.F

nidasoolá

pl-3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

Shá bíighah ’azee’ál’į́įdi sédá.

sun proportionate medicine 3-make.I 1-sit.SPN

Shighanídóó ’e’e’aah bich’ijígo shádí bighan.

1-home-from west 3-in.the.direction.of older.sister 3-dwell.N

Shį́įgo ’ahbínígo ’ashdladi dóó ’ałníi’go k’adę́ę ha’a’aah łeh.

summer-GO morning-GO five-at and half-GO almost 3-sunrise.I usually
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

shéłbéézh

3DO-1-boil.it.P

T’áá ch’ééh ’ásht’į́įgo bįįh biyaaghah ’eelwod.

just in.vain 1-act.NI-GO deer 3-around.corner 3- run.away.P

T’áá ní’áłtsé hooghandi nánísdzá.

thus you first home-at 1-arrived.Rev. P

Tsiiyi’di náá’dzítseeł yiits’a’.

forest.up.to 4-again.chop in.sound.R

Tsxį́įłgo łees’áán ’ánílééh; nimásání nihaa níyá!

quickly tortilla 2-make.I 2-mat.grandma 1.pl-to 3-came.P

yiilyį́į́h

3DO-1dpl-melt.it.(snow).I

yiilzhóó’

3DO-1dpl-brush/comb.it.P

yiishjį́į́h

Imperfective Mode: 1-become.black.I

yishą́

3DO-1-eat.it.I

Yiską́ągo níléí hódahdi ’ółta’di ni’dí’néeshtįįł nissin.

tomorrow that up.at school-at 1-teach.F 1-want.CI

Yiską́ągo níléí Tóhajiileehgóó shigáál deizt’i’.

tomorrow.GO over.there Tóhajiileeh-toward 1-physical.being pl-3-path.extend.P

yiyíí’aal

3DO-3-chew.it.P

Ła’ damóo yę́ędą́ą́’ dah ’iyétł’ónée, k’ad ’ałníí’góó ’eeshtł’óół.

one Sunday past up 3-1-set.P-past now middle-toward 1-weave.Prog

Łah shicheii nahałáago bá ’asmaz ńt’éé’.

once 1-grandpa 3-perform.ceremony.CI-GO 3-for 3-1-twirl.CI past

Łį́į́’ bik’i dah ’ashishnííł.

horse 3-on up 3-1-saddle.I