Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Ahwééh ła’ yishdlą́.
coffee some 3-1-drink.I’At’éédísh yiniłtsą́?
girl-Q 3-2-see.P’Azhą́ hasistih ndi t’ah honishyóí.
even.though 1-be.old-P even.though still 1-be.energetic.NI’Ałk’idídą́ą́’ kin ’áshłaa ńt’éé’ ’éí t’ahdii bii’ shighan.
quite.long.ago house 3-1-make.P past it still 3-in 1-home’Áshįįh Bii’ Tóodi níyáago dził bąąh hanáádeesh’nah.
Salt.Lake.City-at 1-go.P-GO mountain 3-on again-1-climb.R’Áłchíní hastą́ą́ binááhaidóó deigo hodees’áago t’áá ’ałtso da’ółta’go yá’át’ééh.
children six 3-year.P-from up areal-extend.NP all pl-3-study.NI-GO 3-good.N-dóó
-nánii
Bá’ólta’ísh Jáan ’éí doodaii’ Mary daats’í yich’į’ haadzíí’?
teacher-Q John TOP or Mary perhaps 3-to 3-talk.PBéésh bii’ kǫ’í bizooł dego deez’á.
stove 3-pipe up 3-extend.SPNBíla’ashdla’ii nishlį́.
3-hand-five-NOM 1-be.NICh’ééh jiyáání hooghangóó dah dii’ą́ągo shee nahóółtą́.
watermelon home-toward up 3-1-move.SRO.P 1-with area-rain.PCh’iyáán ’áshłaadóó tsííd bik’i hooziid.
food 3-1-cook.P-from embers 3-onto area-1-cover.Pdajííshóó’
pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.Pdidadiiljeeh
pl-3DO-1dpl-start.fire.Idideidiłjeeh
pl-3DO-3dpl-start.fire.IDiné k’asdą́ą́’ t’áá ’ałtso bichidí dahólǫ́ dííshjį́į́góó.
person nearly everyone 3-car pl-exist.N nowadaysdizhdiłjeeh
3DO-4-start.fire.IDíí nanise’ hiná.
this plant 3-alive.NIdíníilkaad
3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).Iha’át’íí
haahláyéé
hadaniilchaad
pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).Phadéélbįįd
3DO-1dpl-fill.something.up.with.it.PHatáálgóó déyáago shikélchí t’óó tsxį́į́łgo bił ’ada’shéshiizhgo ńdaséłkad.
ceremony-1-go-Fut-GO 1-moccasin merelyhurry.GO 3-with 3-1-pierce-GO 3-1-sew-Phazhóó’ógo
K’ad cháshk’eh góyaa tó deg ’anool’ąął.
now wash area-down water up 3-move.Progk’adę́ę lágo
k’asídą́ą́’
Mary ha’át’íí yinízin?
Mary what 3-3-want.NIMósí dóó łeechą́ą́’ii’ baniłts’ood’ii’, bił hózhǫ́.
cat dog 3-1-feed.P-and 3-with 3-happy.NInanilé
3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.Inaohłé
3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.INidlóóhísh doodaii’ doo daats’í nidlóoh da?
2-cold.I-Q or neg perhaps 2-cold.I negNiłísh bééhosin doodaii’ biłísh bééhozin?
2-with-Q 3-know.CI or 3-with-Q 3-know.CIbee ’ééhóziní
- -ísh enclitic for yes/no questions
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- accompaniment
- Continuative Imperfective (CI)find in Navajo Verb Modes
- nisin think, wantfind in Navajo Verb Modes
- doodaii’ particle or
- Continuative Imperfective (CI)find in Navajo Verb Modes
- nisin think, wantfind in Navajo Verb Modes