Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Abe’ yistiní hazhóó’ógo ni’ ninishtłeeh ńt’éé’ nááłhęęsh.

ice.cream carefully stop 3-1-stop.carry.I past 3-fall.P

’Adą́ą́dą́ą́’ ’íítseedgo bee na’anishí hasht’enáshdlééh.

yesterday 1-pound.P-GO tool 3-1-put.back.I

’Adą́ą́dą́ą́’ísh tł’óo’di nishínílnish?

yesterday-Q outside-at 2-work.P

’Ahwééh yishdlį́į́h ’áádóó naanishgóó yishááh.

coffee 3-1-drink.U and.then work-toward 3-1-go.U

’Ashiiké yázhí nináádaa’né.

boys young pl-3-play.R

’Awéé’ dah biséłdá.

baby up 3-1-CAUS-hold.AnO.SPN

-góó

-k’eh + -jí

-ní

-tsi

Chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?

car-Q 3-with 4-exist.NI or you perhaps car 2-with 4-exist.NI

Damóo yę́ędą́ą́’ dziłghą́ą́’dę́ę́’ shádí dóó ba’áłchíní bił ’adaashkai.

sunday past-time mountain top.of-from 1-elder.sister and 3-children 3-with downward-1-go.Pl.P

dazhdidoołhįh

pl-3DO-4dpl-melt.it.F

deidoołbish

pl-3DO-3dpl-boil.it.F

deiit’aal

pl-3DO-1dpl-chew.it.P

Dibé hólǫ́ǫgo ła’ níjół’ah laanaa.

sheep exist-GO some 4-butcher.O hope

Dibé tóógóó dínóshkaad.

sheep water-toward 3-1-start.herd.O

Dibé yázhí ła’ yóó’ ’ííyáá ńt’ę́ę́’ tsiyi’di bik’íníyá.

lamb one away 3-go.P past forest-at 3-find.it.P

Dibé doo deeghánígóó ’ałkéé’ ’idíítąądgo hooghanjį’ náákah.

sheep long.way RECP-follow 3-spread.out.NP home-up.to 3-walk.pl.Prog

didadołjeeh

pl-3DO-2dpl-start.fire.I

Diné ła’ nizhónígo kéédahojit’į́ danihó’ní, ’áko ndi doo ’ákót’ée da

People some 1-nice-GO 4-3-reside.NI 3-Pl. 4-think.CI

Dlǫ́ǫ́’ ba’áán góne’ yahadeeshnii’go dlǫ́’áyázhí shishhash.

prairie.dog 3-hole into down1-3.to.reach.out.hand prairie.dog-little 1-bite.P

doohsį́į́ł

3DO-2dpl-eat.it.F

Ha’a’aahjíísh ’éí doodago ’e’e’aahjíísh nighan?

east-from-Q 2-home TOP or west-from-Q 2-home

ha’át’ééjí

ha’át’íí biniyé/ biniinaa

Hastiin dóó ’at’ééd lá ha’át’íí ’áyiilaa?

man and girl Q what 3-3-make.P

háádę́ę́’

Háádę́ę́’shą’ tó ndahohheeh?

where-from-Q water pl-3-2-haul.LPB.I

Háíshą’ tsinaa’eeł ’áyiilaa lá?

who-Q boat 3-3-make.P DISC

Hwééldigóó nda’aznánę́ędą́ą́’ nihahastóí yę́ę ła’ béédaho’dooszįįd.

Naakaii bizaad jółta’ le’ dzinízingo dzizdá.

mexican language 4-read.I wish 4-wish.O-GO 4-sit.P

Naalyéhé bá hooghandi t’ah doo dá’deelkaałdą́ą́’ nisingo na’ńle’dii tsį́į́ł shiisxį́ (siisxį́).

trading.post-at just NEG 3-PASS-close.I-past 1-think.N-GO dismay speed 1-3-kill.P

Náás heesháałgo chidí bine’ ’ííyá.

forward 1-step.Prog-GO car 3-behind 1-go.P

neiilyé

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nichidí lá háadi nííníłbą́ą́z?

2-car where-at-Q 3-2-park.P

nideidooleeł

pl-3DO-3dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nishóóh

3DO-2-brush/comb.it.I

Shą́ą́’ ’ałk’idą́ą́’ baa hwiinít’į́į ni’.

remember long.ago 3-for 3-discuss.I recall

Shidá’í látsíní ’áyiilaa’ii’ yaa bił hoozhǫǫhgo bima yaa yinítą́.

1-uncle bracelet 3-make.P-and 3-3-happy.I 3-mother 3-3-give.P

Shik’is bił ’ílyeed ’áko shį́į́ da’diidį́į́ł.

1-friend 3-with 3-drive CONJ 1-Pl-eat.F

Shilééch’ąą’í hats’ąą ńdóosht’į́į́ł laanaa nízin yę́ę bik’íníyá.

1-dog areal-away.from 1-hide.O wishful 3-want past 3-1-find.P

Shinék’eesinilí shee hólǫ́ǫgo t’éiyá bee ’eesh’į́.

1-me glasses 3-there exist.NI with only 3-with1-see.N(Prpg:??)

Tówónaanígóó ch’aazhdóya’ laanaa.

overseas-to 3-1-travel.O hope

Tsé ’ayóí ’áníłtso léi’ tsékooh góyaa hadah ch’ééłmááz.

rock remarkably large INDEF canyon areal-down areal-edge out-3-1-roll.P

Tsxį́įłgo łees’áán ’ánílééh; nimásání nihaa níyá!

quickly tortilla 2-make.I 2-mat.grandma 1.pl-to 3-came.P

yiilyį́į́h

3DO-1dpl-melt.it.(snow).I

Łééchąą’í ’ałch’į’ yiil’aad.

dog RECIP-toward 3-1du-sic.P

Łį́į́’ bá ni’níłjoolgo ’índa Kintahgóó diikah.

horse 3-for 2.feed.NCM.P only.then town-GO 3pl.go.F

Łį́į́’ bik’i na’ashnííł.

horse 3-on 3-1-unsaddle.I