Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adeesdíilgo dibé sits’ą́ą́’ dah diijéé’.

3-thunder.P-GO sheep 1-away-from start-3-run.Pl.P

’Ahbínídą́ą́’ ch’ééh niba’ hasht’e’ ’ádííníszin.

morning-Past in.vain 2-wait ready REFL-1-keep.CI

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó dichin shi’niiłhį́.

morning-past NEG 1-eat.P-NEG.GO because soon hunger 1-3-kill.P

’Ałk’idą́ą́’ dahane’ yę́ę bíneeshdlį́įgo yíłta’.

long.ago pl-story past 3-1-admire.I-GO 3-1-read.P

’Ałk’idą́ą́’ Diné bikéyah bikáa’gi łį́į́’ bichąą bíighahgo tł’oh deíl’áá ńt’éé’ jiní.

long.ago Navajo.land 3-upon-at horse 3-belly sufficient-GO Pl-3-extend.out.of.sight.SNP hearsay

’Áshįįh Bii’ Tóodi níyáago dził bąąh hanáádeesh’nah.

Salt.Lake.City-at 1-go.P-GO mountain 3-on again-1-climb.R

’Ąąh háá’á wolyéii k’ad doo ’asht’é’égóó bik’ee ntsinisdzá.

credit 3-call.P now neg extremely.neg 3-on-account-of overwhelm.P

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

-ch’a

-ii’, yi’

-jí

-k’ee

Ch’é’étiingóó naanéhígíí shił bééhózin.

entrance-along 3-play.I-COMP 1-with 3-know.NI

aad ’át’éii">Ch’į́į́góó baa ntséskees.

fail 3-about 1-think.I

ch’óóshdą́ą́dą́ą́’

Chidí naa’na’í ’ayóo bídin nishłį́.

tractor really 3-without 1-be.NI

Chidí tááségis yę́ę ninááhodoołtį́į́ł daaní.

car 3-1-wash.P past-Q 3-again.rain.F pl-3-say.NI

de, deg

dideidííłjéé’

pl-3DO-3dpl-start.fire.P

Díí haa yit’éego ’atiin?

this how 3-be.NI road

Díí łééchąą’í dah doosłóós laanaa.

this dog 1-lead.O.ADV-laanaa optative particle for a positive wish, hope or desire.

Doo t’áá k’ad chidí na’ní’ą́ą da.

NEG just now vehicle 2-3-1-lend.P NEG

Dooshą’ gah t’áá gééd náshdááh lá.

ensure rabbit just without 1-return.I DISC

Ha’át’íísh nizhé’é nayiisnii’?

what-Q 2-father 3-3-buy.P

Ha’át’íí lá nizhé’é yaa naaghá?

what Q 2-father 3-about 3-do.CI

Haa néelą́ą́’ nidá’ák’eh?

how 3-much.N 2-cornfield

Haa’í lá neezgai?

where Q 3-hurt.N

hahí

háádóó

Háidíígíí lá neidiyoołnih?

which.one-ÍGÍÍ Q 3-3-buy.F

háágeed

3DO-1-dig.it.out.P

jishóóh

3DO-4-brush/comb.it.I

Mósí yázhí bimá yits’ą́ą́’ yóó’ííyá.

kitten 2-mother 3-from away-3-go.P

na’ńle’dii

Nichidí háadish nííníłbą́ą́z?

2-car where-at-Q 3-2-park.P

nidajizlá

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

Shilį́į́’ tł’aaká’ii dóó shilį́į́’ biyéél bił tsodizin ’íishłaa.

1-appaloosa and 1-horse 3-saddle 3-with prayer 3-1-make.P

Shimá sání dah díníilghaazh ’ayiila’ii’, nihí yaa néíni’ką́.

1-grandmother frybread 3-3-make.P-and 1.dpl under 3-3-place.P

Shiyáázh nih ’oołbąs dooleeł.

1-son 1pl-with 3-drive.Prog will.be

Shiyáázh nízaadi naalnishgo bídin sélį́į́’.

1-son far-at 3-work-GO 3-lack 1-be.SPN

Shizhé’é bidá’ák’eh ’éí shicheii bidá’ák’eh táadi yilááh ’ánáníłtso.

1-father 3-field TOP 1-grandfather 3-field three-at 3-big 3-again-big.NI

Shínaaí tł’éédą́ą́’ hááhgóóshį́į́ Bilagáanak’ehjí bitsąąh yáłti’.

1-brother night-last somehow English 3-sleep 3-talk.P

wołbéézh

3DO-2dpl-boil.it.I

yidiłhį́į́h

3DO-3-melt.it.I

yiigish

3DO-2-make.one.cut.in.it.I

Yiską́ągoósh ’adeestsił nínízingo bee na’anishí hasht’enilééh?

tomorrow-Q 1-make.F 2-want.NI-GO tool 3-2-prepare.I

yiyiigish

3DO-3-make.one.cut.in.it.I

yiłbéézh

3DO-3-boil.it.I

Ániid iiyą́ą́ ’áko ndi t’ah dichin nisin.

Recently 1-eat.P even then still 3-hungry 1-want.NI

łahgo