Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Ahwééh náánááshdlą́ą́’.
coffee again-1-drink.R’Azhą́ hasistih ndi ’ayóo ’eesh’į́.
even.though 1-be.old.P even.though very 3-1-see.Prog’Ałk’idą́ą́’ dahane’ yę́ę bíneeshdlį́įgo yíłta’.
long.ago pl-story past 3-1-admire.I-GO 3-1-read.P’ałk’idídą́ą́’
’Áádóó háajigo dah diníyá?
and.then which.way-GO start.off 2-go.I’áyąą, ’áyaańda
’Áłtsé biba’ dooleeł ’áko shį́į́ ’índa nihił dah adidoolwoł.
first 3.for will until then only 1.with start 3-drive.F’Áłtsé da’ííyą́ą́’ ’áko shį́į́ ’índa hooghandi nákai.
first 3.eat.P until then only home.at 3.pl.return.P-jí
bik’ídadohdis
pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.Ibik’ídédiz
3DO-1-wrap.it.around.it.PCh’óóshdą́ą́dą́ą́’ Na’nízhoozhídi kééhasht’į́ ńt’éé’.
formerly Gallup-at 1-live.I pastChidí binaashnish yę́ę ’áádóó t’óó ni’ kwíishłaa.
vehicle 3-1-work.CI past and.then just stop 1-stop.PChidí naat’a’íísh hooghankáá’góó ch’ínísaal ’éí doodaii’ dziłghąą’góó daats’í?
airplane house-over-along over-3-fly.P TOP or mountain-attached-along perhapsDa’ dibé nee hólǫ́?
Q sheep 2-with 3-exist.NIdego
deiłhį́į́h
pl-3DO-3dpl-melt.it.(snow).IDibé yázhí ła’ yóó’ ’ííyáá ńt’ę́ę́’ tsiyi’di bik’íníyá.
lamb one away 3-go.P past forest-at 3-find.it.Pdiididoołjah
3DO-3-start.fire.FDíkwíí shą’ ninááhai?
how.many Q 2-winter.NIHaa’í lá neezgai?
where Q 3-hurt.NHaahláyéé ch’íjíghááh.
don’t.dare out-4-come.Ihadazhdoołtééł
pl-3DO-4dpl-carry.him/her.up.out.of.something.Fhadeiilgizh
pl-3DO-1dpl-cut.it.out.Phadeiłgéésh
pl-3DO-3dpl-cut.it.out.Ihaniilchaad
3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).Phanołchaad
3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).IHáágóósh díníyá?
where-to-Q 2-go.Ijitł’ó
3DO-4-weave.it.Ijiyą́
3DO-4-eat.it.IK’os jóhonaa’éí yich’ą́ą́h ’i’ííjool.
cloud sun 3-protect 3-drift.PKintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso ńdiiłtsooz
areal-down 1-go.Prog past money 3-1-pick.FFO.PKinŁánídi ’ííníshta’ ńt’éé’ ’áádóó t’áá ’ániidígo ’áadi náánísdzáá ńtéé’ ’ééhosisya’ lá.
Flagstaff-in 1-study.P past and.then just recently there-at 1-return.P past 1-get.hazy.P discNa’nízhoozhídę́ę́’ shíká bił ’oolwoł.
Gallup-from 1-for 3-with 3-drive.I
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -dę́ę́’ from a general location or point in space or time, also out of, off offind in Navajo Postposition Lexicon
- -ká after, forfind in Navajo Postposition Lexicon
- benefactive
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ’oolwoł drivefind in Navajo Verb Modes
Na’nízhoozhídi Naasht’éshí ’Atsá’jí yee nááda’alzhish.
gallup.at Zuni.people eagle-way 3-with again-pl-3-dance.R
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- ’Ánáhoot’įįhígíífind in Navajo Verb Modes
- -di atfind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- -jí designates ceremonies, religious and political institutions and lifewaysfind in Navajo Postposition Lexicon
- -ee by means offind in Navajo Postposition Lexicon
- ’Ánáhoot’įįhígíífind in Navajo Verb Modes
Naat’áanii ’índa níyá.
boss just 3.arrive.Pneiilyé
3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.INił hǫ́zhǫ́ǫ́sh doodaii’ doósh nił hózhǫ́ǫ da?
2-with-happy.NI-Q or neg-Q 2-with happy.NI negShiaad késhdę́ę́’į́">kéédę́ę́’ naa hodoolzhish.
1-behind-from 2-passing become.FShizhé’éésh łį́į́’ yiyííshǫǫdę́ę ’ayóó ’eelwod?
1-father horse-Q 3-3-tame.P-COMP.past really 3-run.away.PShí t’óó ’ááłk’iis yisháałgo shizhé’é tsékooh gódeg ha’asbą́ą́z.
1 merely SUP-alongside 1-go.Prog-GO 1-father canyon areal-up up-3-drive.PSikétsíín diniihgo bik’í’dísdis.
1-ankle pain-GO 3-wrap.ITó bee naat’ahí yę́ę bitł’áahdi yiichxii’ lá.
water canteen past 3-under-at 3-rust.P DISCTó dílchxoshí sits’ą́ą́’ wóódlą́ą́’ lágo.
soda 1-from 3-1-drink.O don’tTó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áh’hoot’ééh dooleeł.
water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ’áko so, so that, so thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- -ee by means offind in Navajo Postposition Lexicon
- -tah, -taa-, -ta- among, mixingfind in Navajo Postposition Lexicon
- Neuter Imperfective (NI)find in Navajo Verb Modes
- dooleeł futurefind in Navajo Adverb Lexicon