Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ałk’ésdisí naháłnii’go sitsilí dóó shideezhí ’aheełt’éego bá ’ahá níjaa’.

candy 3-1-buy.CI-GO 1-little.brother and 1-little.sister 3-1 split-GO.I 3-for 3-1 gave.I

’Áłahji’ tó dilchxoshí síníł’ą́ą dooleeł.

always water popping-Í 3-2-keep.SPN will.be.F

-dááh

Chidíłtsooí bidááh síńzį́į dooleeł.

car-yellow-REL 3-for 2-stand.SPN FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Chizh ła’ yah ’aníjááh.

firewood some in 2-bring.I

Da’ Ron saad nináánéíłkaah ya’?

Q Ron word 3-3-investigate.I Q

dadiilyį́į́h

pl-3DO-1dpl-melt.it.I

dah

dajííyą́ą́’

pl-3DO-4dpl-eat.it.P

daohtł’ó

pl-3DO-2dpl-weave.it.I

deidííłhį́į́’

pl-3DO-3dpl-melt.it.P

Doo ’ííłta’go biniinaa t’áá ’ałtsojį’ t’áá shídin hazlį́į́’.

neg 1-go.to.school.P-GO 3-because every-up.to just 1-without 1-become.P

doo --- le’ ’át’éégóó

doo --- ndi

Doo chosh shijooł’į́į́’ léi’gi’ ’át’éégóó sh hóyéé’.

NEG 3-1-make.use.O proof.against-NEG 1-with lazy.NI

Doozhǫǫgo da’ííłta’ígíí t’éiyá yá’át’éehgo naanish bá dahólǫ́.

satisfactory pl-3-study.P-NOM only 3-good.N-GO work 3-for pl-3-exist.NI

Dziłghą́’ą́ bizaad diists’a’ laanaa.

White.Mountain.Apache 3-language 1-understand.NI wish

díníłkaad

3DO-2-start.to.herd.them.(animals).I

Gohwééh haa néeląą’ nee hólǫ́?

coffee how 3-much.N 2-with 4-exist.NI

Gólízhii dégo dasidoo’į́įgo da’oołzhish ni.

Skunk up-GO pl-3-look.I-GO pl-3-dpl-dance.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Ha’át’éegoshą’ ’ayóo náníldzid?

why-Q very 2-fear.I

Ha’át’íísh biniinaa nanichxǫ’?

what-Q 3-because 2-pout.CI

Ha’át’íísh náádaadi’ní?

what-Q again-pl-3dpl-say.I

Haaʼí yeeʼ dibé naakaí?

where-Q show.me sheep 3-walk.around.CI

Hada’niłhosh le’!

up-pl-3-3-bubble.up.CI LE’
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

hadeiniłchaad

pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).I

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo sh yá’áhoot’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo sh yá’áhoot’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with area-good.N neg

hanííníłchaad

3DO-2-card.it.(as.in.wool).P

Hádą́ą́’ Jáan Tó Hónaanígóó naayá?

When past John ocean across-to 3-go.P

Háísh yiską́ągo ’adoogis?

who-Q tomorrow 3-wash.F

Háíshą’ tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P

Háá’íshą’. ’Ákǫ́ǫ́ dílyeed!

what-Q there 2-run.F

Na’nízhoozhídę́ę́’ shíká bił ’oolwoł.

Gallup 1-for 3-with 3-drive.I

Naakaii bizaad jółta’ le’ dzinízingo dzizdá.

mexican language 4-read.I wish 4-wish.O-GO 4-sit.P

nidasoolá

pl-3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

Nighéí na’ashch’ąą’ígíí níil’į́.

over.there painting-ÍGÍÍ 3-2-du.look.I

Ńléí ’asdzą́ą́ sáníshą’ háí ’át’į́?

there woman old-Q what 3-be.N

Saad biihi’níłí doo bee neilnish da.

word computer NEG 3-with pl-2-du.work.I NEG

Shicheii t’áá ’íiyisíí hastihgo biniinaa kónááhoot’éhí doo na’ádódlíi da.

1-grandfather very 3-old.N-GO because next.year NEG 3-expect.live.NP NEG 

Shikee’ ’ániidígo biniinaa shikee’ bąąh tó’diisool.

1-shoe recently because 1-foot 3-on 3-blister.form.P

Shiye’, t’áadoo nikídíltałí.

1-son NEG 2-stomp.IR-Í

Shínaaí łahda b náhoniidoh.

1-older.brother sometime 3-with 3-become.warm.R

T’áá hooshch’į’ déshnish.

suddenly 1-start.work.P

Tsinaabąąs bee nida’abąąsgo shi’dizhchį́.

wagon 3-with pl-3-drive.I-GO 1-pass-born.P

Tsézéí lą’í joyéełgo nidaaz dooleeł.

gravel a.lot 3-4-haul.I-GO 3-heavy.NI 3-become.F

wooshjį́į́h

Optative Mode: 1-become.black.O

Łáháda ’ach’íí’ náshdį́į́h.

now.and.then rolled.intestine 1-eat.R

Łį́į́’ ’áhidinníłnáago sizį́.

horse Recip-3-opposite-GO 3-du-stand.SPN

ʼAwéé chʼídeeldloʼ. ʼA’áshįįh daatsʼí nihee dahólǫ́.

baby 3-laugh.P Navajo.salt perhaps 2dpl-with pl-HO-exist.NI