Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Abe’ yistiní hazhóó’ógo ni’ ninishtłeeh ńt’éé’ nááłhęęsh.

ice.cream carefully stop 3-1-stop.carry.I past 3-fall.P

’Ahwééh bee yishdlį́hígíí bikáá’ ’adání bikáá’ dah yish’ááh.

coffee 3-with 3-1-drink.P-NOM table 3-on up 3-1-put.SRO.U

’Ahwééh doo dich’í’ígíí ła’ jóódlą́ą́’.

coffee NEG 3-bitter.NI-NOM some 3-4-drink.O

’Ajóółháásh laanaa.

4-sleep.O wish

’Ayóo łį́į́’ sh naalgeed diní, ’ííshją́ą́shį́į́ díí łį́į́chogii bikáá’ dah ńdaah!

very horse 1-with 3-buck.CI 3-2-say.NI lets.see this stallion 3-on up 2-sit.I

’ałk’idídą́ą́’

-ni

-ta’

Béégashii báháchxį’go bik’ee neeshchééł.

cattle 3-become.angry.I-GO 3-on.account.of 1-flee.Prog

Bini’ íídeeshtah doodago ’éiyá yóó’ ’adeeshwoł.

let will-1-school or only away 1-off-run.P

Bíla’ashdla’ii nishlį́.

3-hand-five-NOM 1-be.NI

Chidí bits’ą́ą́’ niiltłago t’óó yíyooyił.

car 3-from 3-stop.P-GO just 3-3-push.Prog

Chidí nahideeshnih ndi shibéeso ’ádin.

car 3-1-buy.F but 1-money 3-none.NI

Chidí ła’ bíká ’í’iishłaa.

car some 3-for 1-order.P

deidiłhį́į́h

pl-3DO-3dpl-melt.it.I

deishóóh

pl-3DO-3dpl-brush/comb.it.I

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

dideidiłjeeh

pl-3DO-3dpl-start.fire.I

Diné nihaikaíígíí nihizaad nideilkaahgo ayóó bił danilį́ ’áko ndi doo ’akót’ée da.

people 1dpl-3-come.pl.P-COMP 1dpl-language pl-3-1-investigate.I-GO very 3-with pl-3-be.NI even so NEG thus-3-be.NI NEG

Díísh haa yit’éego ’atiin?

this-Q how 3-be.NI road

Doo hazhó’ó ’adiist’a’ da léi’ t’óó shaa daadloh.

NEG good reflex-1.hear.NI NEG since just me.at pl.3.laugh.I

doo ndi

díłhį́į́h

3DO-2-melt.it.I

Ha’át’íí baa ’áłah ’aleeh jiní?

what 3-for meeting 4-say.NI

Ha’át’íí nizhé’é yaa naaghá?

what Q 2-father 3-about 3-do.CI

haa nízah

’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

haa nízah nináhálzhishgo shą’

’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

hadaniilchaad

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).P

hadeneeshchaad

pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).P

hajiłgéésh

3DO-4-cut.it.out.I

há’at’é-P.ENCLITIC

Hágoónee’, t’áá ’ákódí shahane’.

well that’s.all 1-story

Háí lá tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who Q boat 3-3-make.P

Jake ’ólta’ b bóhoneedzą́.

Jake education 3-with 3-possible.NI

K’ad cháshk’eh gódę́ę́’į́">yaa tó de ’anool’ąął.

now wash down water up 3-rise.Prog

K’idadeelyáá nit’éé’ t’óó daazgan, háálá doo nahałtin da.

1pl-plant.P past just 3pl-dry.SPN, because NEG 3-rain.CI NEG

nideilé

pl-3DO-3dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

nidiilyeeł

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nijiskáá’

3DO-4-investigate.it.P

Shá bíighah yáshti’ lá.

sun proportionate 1-talk.I DISC

Shichidí t’ahdii yá’át’ééh, ’át’ah ’índa ła’ ninááhideeshnih.

1-car still 3-good.NI later one again-3-1-buy.F

Shighan bich’ą́ą́h łeeshch’ih désas.

1-hogan 3-protect ashes 3-1-strew.P

Shínaaí łahda b náhoniidoh.

1-older.brother sometime 3-with 3-become.warm.R

Shoo, nahachagii t’óó ’ahayóí nihaanáá lá; ’áko shį́į́ baa ’ákodanosin dooleeł.

hey.look grasshopper merely many 1pl-to 3-migrate.P mirative then maybe 3-of 2pl-be.aware.NI future

T’óó tá’ádeesgizii’ ’ííyą́ą́’.

just 3-reflex-wash.P-CONJ 3-eat.P

Tó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áh’hoot’ééh dooleeł.

water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future

Tsxį́įłgo łees’áán ’ádíílííł nimásání nihaa yighááh!

quickly tortilla 3-2-make.F 2.poss-mat.grandma-NOM 1.pl-to 3-come.F

wohsą́

3DO-2dpl-eat.it.I

yishbéézh

3DO-1-boil.it.I

–gi ’át’éego