Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Aoo’, shí dó’ t’áá ’ákwíinissin.
yes1 also just 1-think.so.NI’Awéé’ bimá bit’ah sitį́.
baby 3-mother 3-undercover 3-lying.SPN’Ałk’ésdisí naháłnii’go sitsilí dóó shideezhí ’aheełt’éego bá ’ahá níjaa’.
candy 3-1-buy.CI-GO 1-little.brother and 1-little.sister 3-1 split-GO.I 3-for 3-1 gave.I’ałk’idídą́ą́’
’Ąąh háá’á wolyéii k’ad doo ’asht’é’égóó bik’ee ntsinisdzá.
credit 3-call.P now neg extremely.neg 3-on-account-of overwhelm.P’Ííshją́ą́ ’at’ééd yázhí hooghandę́ę́’ ch’idoogááł.
certainly girl little house-from out-3-walk.F’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.
1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I-í + -jígo
Bichidí yichǫ’ yę́ędą́ą́’ ’ashkii t’áani’ nálwod.
3-vehicle 3-P-ruin past boy on.foot 3-P-returnbik’ízhdídis
3DO-4-wrap.it.around.it.IBilagáana ła’ níhit’ááh dookah jiní.
Anglo some 1Pl-close.to 3-go.Pl.F 4-say.NICh’aa déyá ńt’éé shichídí bikee’ dilkǫǫh.
travel 1-go past 1-vehicle 3-tires worn.ch’óóshdą́ą́dą́ą́’
Chidí łizhinígíí doodago łigaaígíí daats’í nahideeshnih?
car black-nom or white-nom perhaps 3-2-buy.FDamóo yę́ędą́ą́’ dziłghą́ą́’dę́ę́’ shádí dóó ba’áłchíní bił ’adaashkai.
sunday past.time mountain-top.of-from 1-elder.sister and 3-children 3-with downward-1-go.Pl.Pdazhdoołbish
pl-3DO-4dpl-boil.it.Fdidadoołjéé’
pl-3DO-2dpl-start.fire.Pdiidííłjéé’
3DO-3-start.fire.Pdiilbish
3DO-1dpl-boil.it.FDiné nishłį́į ndi Bilaagana bizaad t’éí bee yáshti’.
Navajo 1-be.NI but English language only 3-with 1-speak.Idoo ’asht’é’égóó
doołbish
3DO-2dpl-boil.it.Fha’át’íí biniyé/ biniinaa
ha’naa (Ib. tsé’naa)
haa nízah nináhálzhishgo shą’
haa níłtsááz
haa yídéetą́ą́’
Hágoónee’, t’áá ’ákódí shahane’.
well that’s.all 1-storyHái da shą’ tsinaa’eeł ’ájiilaa lá?
who DA Q boat 3-4-make.P DISCKii łį́į́’ yizloh léi’ yí’diiłííd.
Kii horse 3-3-rope.SP CONJ 3-3-brand.IKwe’éshą’ haa nízah nináhálzhishgo nináháltį́į́h?
here-Q how 3-long.N-up.to time.move.R-GO rain.Rneidooleeł
3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.Fnidoohłeeł
3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.Fnidííleeł
3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.FShighan bich’ą́ą́h łeeshch’ih désas.
1-hogan 3-protect ashes 3-1-strew.Pshiilbéézh
3DO-1dpl-boil.it.PShikee’ ’ániidígo biniinaa shikee’ bąąh tó’diisool.
1-shoe recently because 1-foot 3-on 3-blister.form.PShoo, nahachagii t’óó ’ahayóí nihaa nínáá lá; ’áko shį́į́ baa ’ákodanosin dooleeł.
hey.look grasshopper merely many 1pl-to 3-migrate.P mirative then maybe 3-of 2pl-be.aware.NI future
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- -aa tofind in Navajo Postposition Lexicon
- ’áko shį́į́ then maybe, then probablyfind in Navajo Conjunction Lexicon
- -aa tofind in Navajo Postposition Lexicon
- Neuter Imperfective (NI)find in Navajo Verb Modes
- ’áhonissin be awarefind in Navajo Verb Modes
Sitsóí éí ’ashiiké nidaanéego ’atah nijóne’ laanaa nízin.
my.grandson TOP boy pl-3pl-play.I-GO join 4-play.O hope 3-3.want.CITó Haach’i’dę́ę́’ ’ííyisíí naashá.
Tohatchi-from truly 1-go.CITsinaabąąs bikáádę́ę́’ ’adaashááh nt’éé shitł’aakał ’íízǫ́ǫ́z.
wagon 3-from downward-1-go.I past 1-skirt 3o-1-tear.PTł’éédą́ą́ łééchąą’í léi’ nihił ’yaííyá’ii’ neeztį́.
last.night dog strange 1dpl-with 3-come.inside.P-and lie.down.SNP
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- tł’éédą́ą́’ last nightfind in Navajo Adverb Lexicon
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- yishááł walkfind in Navajo Verb Modes
- -ii’ and, and thereuponfind in Navajo Conjunction Lexicon
- Si-Perfective Neuter (SPN)find in Navajo Verb Modes
- sétį́ lie downfind in Navajo Verb Modes