Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

Ch’éénísh’į́įgo náá’deeshtł’óół nissin.

out summer.GO 1-again.weave.F 1-desire

’Abe’ yistiní hazhóó’ógo ni’ ninishtłeeh ńt’éé’ nááłhęęsh.

ice.cream carefully stop 3-1-stop.carry.I past 3-fall.P

’Adeesdíilgo dibé sits’ą́ą́’ dah diijéé’.

3-thunder.P-GO sheep 1-away.from start-3-run.Pl.P

’Aoo’, shí dó’ t’áá ’ákwíinisin.

yes 1 also just 1-think.so.NI

’Ashkiísh ’at’ééd yiyiiłtsą́?

boy-Q girl 3-3-see.P

’Azhą́ shibéeso hólǫ́ǫ ndi t’áadoo ła’ baa nínil da.

even.though 1-money 3-exist.NI even.though NEG some 3-to 3-1-give.PlO1.P NEG

’Ádihodideesht’ih sha’shin nisingo t’áadoo ’atah haasdzíi’ da.

RFLX-1-get.into.trouble.F perhaps 1-think.CI-GO NEG among 1-say.P NEG

’áko ’índa

CONJ

-deená

bik’ídidoohdis

3DO-2dpl-wrap.it.around.it.F

Bini’ íídeeshtah doodago ’éiyá yóó’ ’adeeshwoł.

let will-1-school or only away 1-off-run.P

Bíla’ashdla’ii nishlį́.

3-hand-five-NOM 1-be.NI

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ shichidí naaki. K’ad ’éí t’ááłá’í.

formerly 1-car two now it one

Da’ chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?

Q car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NI

Da’ naadą́’ísh nee hólǫ́?

Q corn-Q 2-with 3-exist.NI

deiitł’ó

pl-3DO-1dpl-weave.it.I

Dibé doo deeghánígóó ’ałkéé’ ’adíítąądgo hooghanjį’ náákah.

sheep neg long.distance-neg-GO following.behind 3-in.a.line.NP-GO home-up.to return.go.I

didołjeeh

3DO-2dpl-start.fire.I

Dził bit’ááhgi bįįh halzheeh.

Mountain 3-close.to-at deer 3-3-hunting.CI

díníilkaad

3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).I

Ha’át’éegoshą’ t’áadoo ’azee’ál’į́į́góó nisíníyáa da?

why-Q NEG hospital-to 2-go.sg.P NEG

Haa’ísh nínígai?

where-Q 2-hurt.I

hadeiilgizh

pl-3DO-1dpl-cut.it.out.P

haiigeed

3DO-1dpl-dig.it.out.P

hanoołchaad

3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).P

háádę́ę́’

Hooghan bikáá’ dah si’áánígíí biyah danii’áago ’ádíílį́į́ł ’áko hooghan doo ałhiinídoołdas da.

hogan 3-on up 3-sit.SPN-ÍGÍÍ 3-under pl-3-extend.NP-GO 3-2-make.F so hogan NEG RECIP-3-collapse.F NEG

k’asídą́ą́’

Kin Łánídiísh ’éí doodago Bee’eldííldahsinildi daats’í naniná?

Flagstaff-at-Q TOP or Albuquerque-at perhaps 2-go.around.CI

Kintahdę́ę́’ hahí néínídzáá lá.

town-from quickly 2-return.P DISC

Mary ha’át’íí nayiisnii’?

Mary what 3-3-buy.P

ndi --- doo

Neezdáago ’índa yiyííłtsą́.

3-sit.P-Comp only.then 3-3-see.P

Nihá naazíinii bił neikai.

our leaders 3-with 3pl-1pl-go.P

niłbéézh

3DO-2-boil.it.I

Shicheii haastihgo łáháda ninálnish.

1-grandfather 3-become.old.P-GO seldom 3-work.R

Shimá bighangóó náshdáahgo łééchąą’í baná’ástso’.

1-mother 3-house-toward again-1-go-GO dog 3-again-1-feed.R

Sikétsíín diniihgo bik’í’dísdis.

1-ankle pain-GO 3-wrap.I

T’áá ’ákwíízhíní tó dah siyínígóó ’ałnánáshdááh.

every summer lake-toward again-1-go.R

Tsinaabąąs bee nida’abąąs yę́ędą́ą́’ shi’dizhchį́.

wagon 3-with pl-3-drive.I past 1-pass-born.P

wołhį́į́h

3DO-2dpl-melt.it.(snow).I

yaa

yiigish

3DO-2-make.one.cut.in.it.I

yik’ídeididoodis

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.F

Yiską́ągo níléí Tóhajiileehgóó shigáál deizt’i’.

tomorrow.GO over.there Tóhajiileeh-toward 1-physical.being pl-3-path.extend.P

Yooch’ííd wolyéii doo bił bééhózin da.

lie 3-be.called.NI NEG 3-with 3-about.be.known.CI NEG

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P

Łį́į́’ hooghangóó nooshkaałgo táá’ shits’ą́ą́ bizánághah góne’ ’ałhaa’eekai.

horse hogan-GO 3-1-herd-Prog-GO 3-1-away-from around areal-in-3 3-run.P.Pl

Łį́į́’ bá ni’níłjoolgo ’índa Kintahgóó diikah.

horse 3-for 2.feed.NCM.P only.then town-GO 3pl.go.F

łahgo