Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó dichin shi’niiłhį́.

morning-past neg 1-eat.P-GO.NEG 3-because soon hunger 1-3-kill.I

’Ahwééh doo dich’í’ígíí ła’ jóódlą́ą́’.

coffee NEG 3-bitter.NI-NOM some 3-4-drink.O

’Aoo’, shí dó’ t’áá ’ákwíinissin.

yes1 also just 1-think.so.NI

’Ashiiké yázhí nináádaa’né.

boys young pl-3-play.R

’Ashkii nishłínę́ędą́ą́’ łah yoostsah bik’íníyá.

boy 1-be.NI-past once ring 3-1-find.P

’ayóigo

’áyąą, ’áyaańda

’Áłah ’aleehdi hastiin léi’ t’óó yááłtih yiits’a’.

meeting-at man INDEF just 3-talk.Prog 3-be.heard.I

*Nidlóóhísh doodaii’ doo sha’shin nidlóoh da?

2-cold.X-Q or NEG perhaps 2-cold.X-Q NEG

-ch’a

-jį’

-sh

bik’ídiidis

3DO-1dpl-wrap.it.around.it.I

Ch’íníyáá nít’ę́ę́’ t’áá hooshch’į’ łééchąą’í shich’į’ ch’élwod.

out-1-go.P past suddenly 1-to dog out-3-come.P

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad éí t’ááshxǫǫd t’áá bee yáshti’.

formerly English NEG 1-understand.I NEG | now TOP at.least just 3-with 1-speak.I

Da’iidą́ągo sitsilí bilééchąą yázhí náneeskaadí ła’ yá yiidiyiisdláád dóó yaa yiizhjaa’.

1Pl-eat.I-GO 1-brother 3-puppy tortilla some 3-tear.P and 3-to 3-3-give.P

Deenásts’aa’ sh naaldloosh ńt’éé’ shimá siiłtsą́, yiniinaa násineestsxas.

ram 1-with 3-trot.CI past 1-mother 1-3-see.P 3-because 1-3-whip.P

didazhdidoołjah

pl-3DO-4dpl-start.fire.F

didołjeeh

3DO-2dpl-start.fire.I

didííníłjéé’

3DO-2-start.fire.P

Diné nihaikaíígíí nihizaad nideilkaahgo ayóó bił danilį́ ’áko ndi doo ’akót’ée da.

people 1dpl-3-come.pl.P-COMP 1dpl-language pl-3-1-investigate.I-GO very 3-with pl-3-be.NI even so NEG thus-3-be.NI NEG

Díidí háísh bichidí?

this who-Q 3-car

ha’át’éejį’

haa níldííl

’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Haahláyéé ’ajiiłhosh.

don’t.dare 4-sleep.I

hadoołbįįd

3DO-2dpl-fill.something.up.with.it.P

Há’át’íísh hastiin dóó ’at’ééd ’áyiilaa?

what-Q man and girl 3-3-make.P

Háágóó lá díníyá?

where-to.Q 2-go.F

Háísh tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P

jishbéézh

3DO-4-boil.it.P

Kwe’é k’ad łe’esh’aah.

here now earth-1-put.into.I.SRO

Mary ha’át’íísh nayiisnii’?

Mary what-Q 3-to.buy.I

Mósí yázhí chizhtah yiyah yílwod.

kitten woodpile.among 3-under 3-run.P

Náás heesháałgo chidí bine’ ’ííyá.

forward 1-step.Prog-GO car 3-behind 1-go.P

Nádí daats’í ’éí doodaii’ nideezhí daats’í bááh ’íidoolííł?

older.sister perhaps or younger.sister perhaps bread 3-make.F

nidajizlá

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

nideiilyé

pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Shighandóó ndáá’góó ’ada’iisdee’go nihí ’éí t’áá yiike’.

1-home-from war.ceremony-to 3-go.away.P we.du.pl TOP just 1du-remain.behind.P

Shilééchąą’í yázhí táa’go tsásk’eh yiyaa ’ahííjéé’.

1-dog small three-comp bed 3-under 3-lie.pl.NP

Shimá bighangóó náshdáahgo łééchąą’í baná’ástso’.

1-mother 3-house-toward again-1-go-GO dog 3-again-1-feed.R

Siláo yik’ee noochééł.

police account 3-flee.Prog

Sitsiitł’óól tsásk’eh bikáá’ dah yishłééh.

Navajo.hair.tie bed 3-on up 3-1-put.SFO.U

Tó bidinínáágóó ni’ bikáá’ hasé’éél.

water 3-opposite-toward land 3-on 1-float.P

Tł’éédą́ą́, yá’át’ééhgo iiłhaaz. Night.last good.GO 1-sleep.P

Night.last good.GO 1-sleep.P

Tł’óo’di kǫ’ diltłi’ bikáa’gi chéch’il ła’ dináádísh’nííł.

outside-at fire 3-burn.NI 3-on-at oak some fire-again-3-1-move.PlO.I

yik’íididoodis

3DO-3-wrap.it.around.it.F

yishą́

3DO-1-eat.it.I

Yéego nihee nahóółtą́ągo yá’át’ééh doo yę́ę ’áko shį́į́ naadą́ą́’ dadinóosééł.

hard.GO 1pl-on 3-rain.P.GO 3-good future wish then maybe corn 3pl-grow.F

yíłhį́į́’

3DO-1-melt.it.(snow).P

Łah shicheii nahałáago bá ’asmaz ńt’éé’.

once 1-grandpa 3-perform.ceremony.CI-GO 3-for 3-1-twirl.CI past