Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Adeesdíilgo dibé sits’ą́ą́’ dah diijéé’.
3-thunder.P-GO sheep 1-away-from start-3-run.Pl.P’Ahbínídą́ą́’ hashbį’go baa nídiisdzá ’ákondi t’áadoo ’áłtso da.
morning-past 1-clear.I-GO 3-for 1-start.P however but not-yet all NEG
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- hashbį’ clear the landfind in Navajo Verb Modes
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ńdiishdááh startfind in Navajo Verb Modes
- ’ahbínídą́ą́’ this morningfind in Navajo Adverb Lexicon
- -dą́ą́’ past timefind in Navajo Postposition Lexicon
- time
- -aa tofind in Navajo Postposition Lexicon
- goal
’Awéé’ dah sidá.
baby up 3-sit.SPN’Áádóó haa hóót’įįd?
and.then how ho-happened.Pbik’ídadeediz
pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.Pbik’ídazhdidoodis
pl-3DO-4dpl-wrap.it.around.it.FCh’iyáán t’óó ’ahayóí ndi tó ’ádin.
food lots but water 3-none.NIChidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?
car-Q 3-with 4-exist.NI or you perhaps car 2-with 4-exist.NIdajiłbéézh
pl-3DO-4dpl-boil.it.Idaohtł’ó
pl-3DO-2dpl-weave.it.Idazhdoołbish
pl-3DO-4dpl-boil.it.Fdeididoołhįh
pl-3DO-3dpl-melt.it.Fdeigo
deiilyį́į́h
pl-3DO-1dpl-melt.it.(snow).IDibé yázhí bitsį’ bíchą́ yídéeshni’.
lamb 3-meat 3-crave 3-addicted.NPDiné nishłį́į ndi Bilaagana bizaad t’éí bee yáshti’.
Navajo 1-be.NI but English language only 3-with 1-speak.IDíí dziłígíí shádi’ááh bich’ijígo ’ałkéé’ ’adíítąąd.
this mountain-Comp southward 3-toward-GO one-behind-another 3Pl-scatter.NPhaa níłnééz
hadééłbįįd
3DO-1-fill.something.up.with.it.Phaníłchaad
3DO-2-card.it.(as.in.wool).IHastiin sání léi’ ’áłchíní bił yanáa’áago yił nahalne’.
man old INDEF children 3-with 3-pile.NI-COMP 3-with 3-tell.CIhazhóó’ógo
Háí dahoneesná, Kinłánídę́ę́’ ’Óola yee ’ádadójíhígíí doodago Gah Bikee’ Taah Yí’áhídę́ę́’ Hado yee ’ádadójíhígíí daats’í?
who pl-3-win.P Denver-from nugget 3-with RFLX-pl-4-call.NI-nom or Florida-from heat 3-with RFLX-pl-4-call.NI-nom perhaps
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- háí who
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- -ee by means offind in Navajo Postposition Lexicon
- Neuter Imperfective (NI)find in Navajo Verb Modes
- doodago orfind in Navajo Conjunction Lexicon
- -ee by means offind in Navajo Postposition Lexicon
- daats’í maybe, perhaps, possiblyfind in Navajo Adverb Lexicon
K’ad niba’ sédáa dooleeł.
now 2-wait 1-sit.SPN FUTKintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso ńdiiłtsooz
areal-down 1-go.Prog past money 3-1-pick.FFO.PKwe’é k’ad łe’esh’aah.
here now earth-1-put.into.I.SRONaakaii Bito’gi béégashii bee łá’í ’ídlínígíí bee ’anishtah.
mexican water-at cow 3-with one-unify.P-COMP 3-with 1-among.NINaakidi ’oolkiłgo ’áko ’índa ’áajigo dah diiyá.
two.at time-GO after.that. towards.GO start 1.go.INeeznáadigóó ’oolkiłgo ’áłah ’aleeh daaní.
ten.at-toward time-GO meeting pl-4-say.NINimá yázhí bighanaad késhdę́ę́’į́">góó díílwoł dóó ’áájí ’awéé’ baa ’áhólyą́ą dooleeł.
your aunt 3-house-to 2-run-and that-way baby 3-for 2-care.CI FUTnéishjį́į́h
Iterative Mode: 1-become.black.RÓlta’di ndeii’néego ’ashkii ła’ kin bizánághahdę́ę́’ shich’į’ ch’élwodgo bił ’ahídégoh.
school-at 1pl-play.I-GO boy some building-3-around-from 1-to out-3-run.P-GO 3-with 3-1-collide.P
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -di atfind in Navajo Postposition Lexicon
- -zánághah aroundfind in Navajo Postposition Lexicon
- -dę́ę́’ from a general location or point in space or time, also out of, off offind in Navajo Postposition Lexicon
- -ch’į’ to, towardfind in Navajo Postposition Lexicon
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon