Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adą́ą́dą́ą́’ ’íítseedgo bee na’anishí hasht’enáshdlééh.

yesterday 1-pound.P-GO tool 3-1-put.back.I

’Ahbínídą́ą́’ hashbį’go baa nídiisdzá ’ákondi t’áadoo ’áłtso da.

morning-past 1-clear.I-GO 3-for 1-start.P however but not-yet all NEG

’Ashkii nishłínę́ędą́ą́’ łah yoostsah bik’íníyá.

boy 1-be.NI-past once ring 3-1-find.P

’ałk’idą́ą́’

’Áádóó haa hóót’įįd?

and.then how ho-happened.P

’Áádóó hainidzaa?

and.then what-3-2-do.P

-doondó’ --- da, doo ndi ---da, doondó’ ndi --- da

-ę́ę+-dą́ą́’ (yę́ędą́ą́’)

-niinaa

-niiyé

bik’ídadeediz

pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.P

Bini’ íídeeshtah doodago ’éiyá yóó’ ’adeeshwoł.

let will-1-school or only away 1-off-run.P

Chidí kǫ́ǫ́ ndaajeehígíí t’áá ’ániidígo dahodeezlįįd.

car here 3-run.pl.I-COMP just recently pl-3-become.P

da’

Daango k’ééda’dilyééh nt’éé’ t’áádoo k’ééda’diilyáa da.

spring-GO 3-plant.R past NEG 3-3-plant.P NEG

dadidínóołkał

pl-3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).F

dadoohsį́į́ł

pl-3DO-2dpl-eat.it.F

daohsą́

pl-3DO-2dpl-eat.it.I

daołbéézh

pl-3DO-2dpl-boil.it.I

didazhdidoołjah

pl-3DO-4dpl-start.fire.F

Diné k’asdą́ą́’ t’áá ’ałtso bichidí dahólǫ́ dííshjį́į́góó.

person nearly everyone 3-car pl-exist.N nowadays

Díigi ’át’éego yigááł.

this-similar.to 3-walk.Prog

Díí dziłígíí shádi’ááh bich’ijígo ’ałkéé’ ’adíítąąd.

this mountain-Comp southward 3-toward-GO one-behind-another 3Pl-scatter.NP

Díí jį́ ’áłchíní nááda’ołta’.

this day children again-pl-3-study.R

Díí tł’éé’ ’iidííłhosh.

this night 2-sleep.F

Dííshą’ látsíní háádę́ę́’ naa ninídee’?

this-Q bracelet where-from 2-to 3-arrive.PlO.P

Doo b bééhózin da ya’?

neg 3-with 3-know.CI neg Q

doo t’áá k’ad --- da

Dooshą’ kót’éego áníléeh da lá.

ensure like.this 2-do.I DISC

Ha’át’íí lá hastiin dóó ’at’ééd ’áyiilaa?

what Q man and girl 3-3-make.P

Haash nízah kodóó nighanjį’?

how-Q 3-long.N here-from 2-home-to

hadadíníilchał

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).F

hadeizgeed

pl-3DO-3dpl-dig.it.out.P

Hastiin éí tsídii ła’ ’adah ’ayídzí’ą́.

man TOP bird INDEF down 3-3-knock.off.SRO.P

Háísh yiską́ągo ’adoogis?

who-Q tomorrow 3-wash.F

Hoozdodę́ę́’ Łééchąąłgaii bee nááshdááłgo Kinłánídi da’jiyání góne’ sédáago shiyaa haalwod lá.

Phoenix-from greyhound.bus 3-with 1-return.Prog-GO Flagstaff-at cafe into 1-sit.SPN-GO 1-under 3-run.P DISC

Hónáhoot’éhí ’índa ch’aa deeshááł nissin.

next.year until travel will.go.F 1-desire.

jidooyį́į́ł

3DO-4-eat.it.F

Jį́į́dą́ą́’ t’óó k’asídą́ą́’ nihee nahóółtą́.

today just very.nearly 1dpl-with areal-rain.P

Naakiiskánídą́ą́’ dibé tó ła’ bá niníyį́.

two.days.ago sheep water INDEF 3-for 3-1-haul.P

Nádí daats’í ’éí doodaii’ nideezhí daats’í bááh ’íidoolííł?

older.sister perhaps or younger.sister perhaps bread 3-make.F

nidadiilyeeł

pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nideilé

pl-3DO-3dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

niyą́

3DO-2-eat.it.I

Nizhé’é ha’át’íísh nayiisnii’?

2-father what-Q 3-3-buy.P

Shicheii déidiiłjeeh’ii’, hoozdohgóó nahisiitą́.

1-grandfather 3-3-built.fire.P-and warm-to 3-sit.P

Sitsilí shilááh ’áníłdáás.

1-brother 1-beyond 3-heavy.NI

Tł’éédą́ą́’ásh nahóółtą́ kééhót’ínígi?

night-past-Q rain.P 2-live.NI-at

wooshóó’

3DO-2dpl-brush/comb.it.P

Ániid iiyą́ą́ ’áko ndi t’ah dichin nisin.

Recently 1-eat.P even then still 3-hungry 1-want.NI