An example search has returned 50 entries
’ałdó’
’Áádóó shą’?
and.then Q’Áłah ’aleehgo ch’iyáán ’ádadiilnííł ’áko shį́į́ ’índa diné ndahidookah.
meeting-Comp food 3-1-Pl-make.F CONJ people 3-Pl.will-arrive.FDuring the meeting let’s cook some food; only then will people surely come.
bookmark-ta’
Bee’eldííldahsinil kintahdi shił ’oolwoł ńt’éé’ tsístł’ahazt’i’ léi’ góne’ shił ’o’oolwod.
Albuquerque town-at 1-with 3-run.Prog past deadend a areal-in 1-with 3-drive.P
listen
I was riding around in Albuquerque when I drove into a dead end street.
bookmark- -di atfind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- transportation
- Progressive (Prog)find in Navajo Verb Modes
- yishwoł run alongfind in Navajo Verb Modes
- ńt’éé’ relates to past timefind in Navajo Adverb Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ’oolwoł drivefind in Navajo Verb Modes
bik’ídadohdis
pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.ICh’aa déyá ńt’éé shichídí bikee’ dilkǫǫh.
travel 1-go past 1-vehicle 3-tires worn.Ch’ééh jiyáán náánááshdą́ą́’.
watermelon again-1-eat.RCh’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫ t’áá bee yáshti’.
formerly English neg 1-understand.I neg. Now TOP good.thing barely 3.with 1.speak-I
listen
Before, I didn’t understand English. Now, thankfully, I can speak some.
bookmark- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- diists’a hear, understandfind in Navajo Verb Modes
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- yáshti’ speakfind in Navajo Verb Modes
- ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ formerly, originallyfind in Navajo Adverb Lexicon
- -ee by means offind in Navajo Postposition Lexicon
- instrumental
Chidí t’ą́ą́’ nináníłbą́ą́z.
car just 3-1-reparked.RChidí tááségis yę́ę ninááhodoołtį́į́ł daaní.
car 3-1-wash.P past-Q 3-again.rain.F pl-3-say.NIChidí k’adę́ę yichxǫǫh lágo naháłnii’.
car almost 3-fall-apart.I altered 3-1-buy.Pdajishbéézh
pl-3DO-4dpl-boil.it.PDamǫ́ǫgo tódilchxoshí yishdlį́į́h.
Sunday-GO soda 3-1-drink.UDichin nínízin ya’?
hungry 2-want.NI Qdiilbish
3DO-1dpl-boil.it.Fdishhį́į́h
3DO-1-melt.it.FDoo bił bééhózin da ya’?
neg 3-with 3-know.CI neg QDoo choshijooł’į́į́’ le’ ’át’éégóó shił hóyéé’.
NEG 3-1-make.use.O proof.against-NEG 1-with lazy.NIDoo yéé shaa yáníłti’go ndiséts’ą́’į́.
NEG fear 1-to 2-talk.DI-GO 2-1-hear.Pdoołbish
3DO-2dpl-boil.it.FDził bit’ááhgi bįįh halzheeh.
Mountain 3-close.to-at deer 3-3-hunting.CIHa’át’íí baa ’áłah ’aleeh jiní?
what 3-for meeting 4-say.NIHaahláyéé ’ajiiłhosh.
don’t.dare 4-sleep.Ihadadiiltééł
pl-3DO-1dpl-carry.him/her.up.out.of.something.Fcarry him/her up out of something, 1st person plural
bookmarkhadééłbįįd
3DO-1-fill.something.up.with.it.Pfill something up with it, 1st person singular
bookmarkhaidoołtééł
3DO-3-carry.him/her.up.out.of.something.Fcarry him/her up out of something, 3rd person
bookmarkHáádę́ę’shą’ díí ch’ah nizhóní léi’ naa yílts’id?
where-from-Q DEM hat 3-beautiful.NI INDEF 2-to 3-move.air.SRO.PHáidíígíísh neidiyoołnih nínízin?
which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NIHodíína’go ch’í’deeshnił.
later.GO out.animals.FHoozdohdi ’éí doo ’ashohodoobéézhgóó deesdoi.
Phoenix-at TOP extremely 3-hot.SPNKintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso ńdiiłtsooz
areal-down 1-go.Prog past money 3-1-pick.FFO.PKǫ’ ’ayóigo bee n’deezdíín ndi doo shiníłdoi da.
fire very 3-with 3-sheds.light.P but NEG 1-3-warm.SPN NEGMary ha’át’íí nayiisnii’?
Mary what 3-3-buy.PMary ha’át’íí yinízin?
Mary what 3-3-want.NInidasoolá
pl-3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.Pcarry a ropelike thing around, 2nd person plural
bookmarknisíníłkáá’
3DO-2-investigate.it.Pniłbéézh
3DO-2-boil.it.INíléígóó díní’į́į́’ shidíiniidgo ’áádóó ’áajigo déé’į́į́’.
over.there-toward 2-look.I 1-3-say.P-GO and.then that.way-toward 1-look.PShideezhí náneeskaadí ’ánáánéídlééh.
1-younger.sister tortilla 3-3-make.RShighan bíighahgi yas biyi’dę́ę́’ tsé hahíí’ą́.
3-house 3-inside of snow 3-inside-from rock 3-stick.out.NPShí ’éí t’áá naanishdóó kingóó déyá.
I TOP just work-from town-to 1-go.I
listen
As for me, I went to the town from work.
bookmark- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- déyá gofind in Navajo Verb Modes
- -dóó from a specific location or point in space or timefind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a datefind in Navajo Postposition Lexicon
- goal