Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adą́ą́dą́ą́’ shichidí tsé bik’ą́ą́h yíłbą́ą́z.

yesterday 1-car rock 3-against 3-run.P

’Ahbínídą́ą́’ ch’ééh niba’ hasht’e’ ’ádííníszin.

morning-Past in.vain 2-wait ready REFL-1-keep.CI

’Ashiiké yázhí ła’ chidí yikáá’dę́ę́’ ’adah ’adoogoh.

boys little INDEF car 3-on-from down 3-fall.F

’ayóigo

’Ałk’idą́ą́’ dahane’ yę́ę bíneeshdlį́įgo yíłta’.

long.ago pl-story past 3-1-admire.I-GO 3-1-read.P

’Ałk’idą́ą́’ Naayéé’ Neizghání ha’a’aahjigo ’atsiniltł’ish bił dah yizdéél jiní.

long.ago Monster Slayer east-to lightning 3-with up 3-move.SFO.P 4-say

’áyąą

’Éí naanishígíí haa nízahdę́ę́’ binanilnishgo hoolzhiizh?

that work-ÍGÍÍ how 3-long.N-past 3-2-work-GO time.move.P

-ta’

bik’ídazhdidoodis

pl-3DO-4dpl-wrap.it.around.it.F

Bíla’ashdla’ii wolyéii bił dah nahaz’ą́ą́góó t’áá ’ał’ąą bizaad dahólǫ́.

3-fingers-five-NOM 3-be.called-NOM 3-with static areal-3-govern.P-toward just separate 3-language pl

Britain bikéyahą́ą t’áá ’ałtso ’ahíi’nilgo kéyah United States wolyéhígíí bilááh ’áníłtsxo ńt’éé’.

Britain 3-land just all 3-combine.P-GO land United States 3-call.NI-COMP 3-beyond 3-size.NI past

ch’ínígóó

Chidí ’ániidígíí naháłnii’ nít’éé’ bee lą́ą́ shąąh háájil.

car new-ÍGÍÍ One 3-1-buy.P-GO 3-with many 1-on 3-charge.P

Chidí naa’na’í ’ayóo bídin nishłį́.

tractor really 3-without 1-be.NI

dadizhdínóołkał

pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).F

deidiłhį́į́h

pl-3DO-3dpl-melt.it.I

Dibé nee hólǫ́, ya’?

sheep 2-with 3-exist.NI Q

dideidííłjéé’

pl-3DO-3dpl-start.fire.P

Diné bikéyah bikáa’gi łáhágóó ninádahałtį́įh łeh.

Navajo 3-land 3-on-at a.few.places areal-rain.I usually

Diné ła’ nizhónígo kéédahojit’į́ danihó’ní, ’áko ndi doo ’ákót’ée da

People some 1-nice-GO 4-3-reside.NI 3-Pl. 4-think.CI

doo ’asht’é’égóó

Ha’át’íí biniiyé ’ákǫ́ǫ́ díníyá?

what 3-for.purpose there 2-start.go.P

Ha’át’íísh nizhé’é yaa naaghá?

what-Q 2-father 3-about 3-do.CI

haa níłnééz

’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

haashgéésh

3DO-1-cut.it.out.I

hadeiilgéésh

pl-3DO-1dpl-cut.it.out.I

hadeiniłchaad

pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).I

hadeishgizh

pl-3DO-3dpl-cut.it.out.P

hadéélbįįd

3DO-1dpl-fill.something.up.with.it.P

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo sh yá’át’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg

hajiłgéésh

3DO-4-cut.it.out.I

Háidíígíísh neidiyoołnih nínízin?

which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

Kwe’é k’ad łe’esh’aah.

here now earth-1-put.into.I.SRO

Naakiiskánídą́ą́’ dibé tó ła’ bá niníyį́.

two.days.ago sheep water INDEF 3-for 3-1-haul.P

ndi

nidajizlá

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

nidoohłeeł

3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nisélá

3DO-1-carry.a.ropelike.thing.around.P

Nizhe’é ha’át’íísh yaa naaghá?

2-father what-Q 3-about 3-do.CI

Shiye’ bicheii yi’ká ’análwo’dooleeł biniiyé ba’niłtį́į́́ nt’éé’ sits’ą́ą́’ yił nikidíńiit’ą́ą́zh. (YM 1987:632)

1-son 3-grand.father for 3-1-help.F for 3-loan for 1-away with 2-dpl.walk.P

Shizhé’é ’azee’ál’į́į́ góne’ b yah ’i’ííbą́ą́z.

1-father hospital into 3-with in 3-push.wheel.P

Tł’éédą́ą́’ ’iiłhaazh.

night-past 1-sleep.P

Tł’éédą́ą́’ mą’ii léi’ shidááh gónaa ch’élwod.

last-night coyote there 1-before areal-around 3-move-rapidly.P

woołhį́į́’

3DO-2dpl-melt.it.(snow).P

Yadiizíní bitł’ááhdę́ę́’ bigháda’shéshiizh.

can 3-under-from 3-through-SUP-1-poke.P

yę́ędą́ą́’

yishtł’ó

3DO-1-weave.it.I

Yiską́ągo níléí hódahdi ’ółta’di ni’dí’néeshtįįł nissin.

tomorrow that up.at school-at 1-teach.F 1-want.CI

yíníshóó’

3DO-2-brush/comb.it.P