Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó dichin shi’niiłhį́.

morning-past NEG 1-eat.P-NEG.GO because soon hunger 1-3-kill.P

’Awéé’ dah sidá.

baby up 3-sit.SPN

’Ayóigo deesk’aaz --- ’áyąą dah dinítsiz.

terribly cold no.wonder up 2-shiver.NI

’Azhą́ ts’aa’ nízhóní ndi ’áłts’íísí.

even.though basket 3-be.pretty.NI even.though 3-be.small.NI

’Ałk’ésdisí naháłnii’go sitsilí dóó shideezhí ’aheełt’éego bá ’ahá níjaa’.

candy 3-1-buy.CI-GO 1-little.brother and 1-little.sister 3-1 split-GO.I 3-for 3-1 gave.I

’Ałk’idą́ą́’ tóniteel bąąhgóó tádííyáhę́ę bénááshnii’.

long.ago ocean 3-beside-along around-1-past 3-1-remember.P

’Ákǫ́ǫ́ shił díí’ash.

there 1-with 2sg-go.du.F

-ąąh

-nánii

bik’ídadidoohdis

pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.F

Da’ Ron saad neiskáá’?

Q Ron word 3-3-investigate.P

Dá ák’ehdi shizhé’é bił nishishnish j́į́į́dą́ą́. (YM 1968: 598)

Plant.field-at 1-father with 3-1-worked.P today.past

dego

deidiłhį́į́h

pl-3DO-3dpl-melt.it.I

deidoołbish

pl-3DO-3dpl-boil.it.F

deiidą́

pl-3DO-1dpl-eat.it.I

deiilzhóóh

pl-3DO-1dpl-brush/comb.it.I

deiłbéézh

pl-3DO-3dpl-boil.it.I

Dibé tó y yáánii’á.

sheep water 3-with 3-crowd.P

didiiljéé’

3DO-1dpl-start.fire.P

Díí ’abíní dibé tóógóó neeshkał.

this morning sheep water-to 3-1-herd.Prog

doo deighánígóó

doohsį́į́ł

3DO-2dpl-eat.it.F

Díkwíí lá ninááhai?

how.many Q 2-winter

haa yídéetą́ą́’

’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

hadasoogeed

pl-3DO-2dpl-dig.it.out.P

hadazhdoołtééł

pl-3DO-4dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

haiigeed

3DO-1dpl-dig.it.out.P

jishóóh

3DO-4-brush/comb.it.I

K’ad cháshk’eh gódę́ę́’į́">yaa tó de ’anool’ąął.

now wash down water up 3-rise.Prog

Mary ha’át’íí nayiisnii’?

Mary what 3-3-buy.P

Na’nízhoozhígóó náádínídzáago háadish ’adeeshį́į́ł nínízin?

Gallup-toward again-2-go.R-GO where-Q 1-eat-F 2-want.NI

Naakidi ’oolkiłgo ’áko ’índa ’áajigo dah diiyá.

two.at time-GO after.that. towards.GO start 1.go.I

Naashnéego jooł báátis yímááz.

1-play-go.CI ball over 3-roll.P

Nádí daats’í ’éí doodaii’ nideezhí daats’í bááh ’íidoolííł?

older.sister perhaps or younger.sister perhaps bread 3-make.F

nishóóh

3DO-2-brush/comb.it.I

nisoołkáá’

3DO-2dpl-investigate.it.P

Níyolgo t’áá ’áko niishch’ił.

wind-GO immediately 3-blink.U

Shikee’ ’ániidígo biniinaa shikee’ bąąh tó’diisool.

1-shoe recently because 1-foot 3-on 3-blister.form.P

Shilį́į́’ tł’aaká’ii dóó shilį́į́’ biyéél bił tsodizin ’íishłaa.

1-appaloosa and 1-horse 3-saddle 3-with prayer 3-1-make.P

Shimósí yázhí tsin yąąh dah sidáago hádésh’na’ ńt’éé’ ’áłt’ąą hadanáálwod.

1-cat little tree 3-on up 3-sit.SPN-GO 1-climb.P but after.all 3-run.down.P

Shoo, nahachagii t’óó ’ahayóí nihaanáá lá; ’áko shį́į́ baa ’ákodanosin dooleeł.

hey.look grasshopper merely many 1pl-to 3-migrate.P mirative then maybe 3-of 2pl-be.aware.NI future

Ts’aa’ t’áá nitsaaígíí bídin nishłį́.

basket just 3-large.NI-nom 3-lack 1-be.NI

woołhį́į́’

3DO-2dpl-melt.it.(snow).P

Yah ’anáníshkaad ’áko shį́į́ ’índa da’iidiilwosh.

into 1.herd.I until then only 1dpl.sleep.F

yidiłhį́į́h

3DO-3-melt.it.I

yiishjį́į́ł

Progressive Mode: 1-become.black.Prog

yik’íideezdiz

3DO-3-wrap.it.around.it.P

yiłhį́į́h

3DO-3-melt.it.(snow).I

yí’aal

3DO-1-chew.it.P