Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Adą́ą́dą́ą́’ ’íítseedgo bee na’anishí hasht’enáshdlééh.
yesterday 1-pound.P-GO tool 3-1-put.back.I’Asdzą́ą́ ’éí ’ashkii ha’át’íí yeiní’ą́?
woman TOP boy what 3-to-3-3-move.SRO.P’Awééh kweʼé ninishteeh, adaʼoogeeh.
baby here 3-carry.AnO.I 3-fall.O’Azhą́ deesk’aaz ndi t’áá ’ákwíí jį́ na’nishkaad.
even. though 3-cold.SPN but just every day 1-herd CI’Ákǫ́ǫ́ shił díí’ash.
there 1-with 2sg-go.du.F-ii’, yi’
-íyah
-ní
Bichidí yichǫ’ yę́ędą́ą́’ ’ashkii t’áani’ nálwod.
3-vehicle 3-P-ruin past boy on.foot 3-P-returnbik’ídidoohdis
3DO-2dpl-wrap.it.around.it.FCh’ééh jiyáán hooghangóó dah dii’ągo shee nikihoníłt.
watermelon home-toward up 3-1-move.SRO.P 1-with area-start-rain.PChidí kǫ́ǫ́ ndaajeehígíí t’áá ’ániidígo dahodeezlįįd.
car here 3-run.pl.I-COMP just recently pl-3-become.PChidí naat’a’íísh hooghankáá’góó ch’ínísaal ’éí doodaii’ dziłghą́ą́’góó daats’í?
airplane house-over-along over-3-fly.P TOP or mountain-attached-along perhapsChidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?
car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NIdayoodlą́ą́’
pl-3DO-3dpl-drink.it.Pdazhdooyį́į́ł
pl-3DO-4dpl-eat.it.Fdeidoołbish
pl-3DO-3dpl-boil.it.Fdeiidą́ą́’
pl-3DO-1dpl-eat.it.PDibé bits’į́’ daodą́ą́’ lágo.
sheep 3-meat pl-3-1dpl-eat.O LÁGOdidołjeeh
3DO-2dpl-start.fire.IDíí tł’éé’ ’índa hazhó’óó ’iideeshwosh.
this night only.then uninterrupted 1-sleep.FDííshą’ látsíní háádę́ę́’ naa ninídee’?
this-Q bracelet where-from 2-to 3-arrive.PlO.Phaa níłtsááz
hadadoołbįįd
pl-3DO-2dpl-fill.something.up.with.it.Phadajishgizh
pl-3DO-4dpl-cut.it.out.Phadeneeshchaad
pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).PHastiin dóó ’at’ééd ha’át’íí lá ’áyiilaa?
man and girl what Q 3-3-make.PHáadi lá ’ádeiit’į́?
where-at Q pl-3-beHáhgo lá Tséghá Hoodzánídi na’ahóóhai nitsaa’í ’áleeh?
When part Window Rock-at fair will occur.FHái da shą’ tsinaa’eeł ’ájiilaa lá?
who DA Q boat 3-4-make.P DISCHííłch’į’go ’índa ta’iideeshnih.
evening.GO until 1-mix.dough.FHoozdohgóó daats’í deeshááł ’éí doodaii’ Be’eldííldahsínilgóó deeshááł.
Phoenix-toward maybe 1-walk.F or Albuquerque-toward 1-walk.FK’adę́ę ’ałné’e’áahgo díchin bik’ee shitah ’anahodí’niitłi’.
now noon hunger 3-account 1-among 1-shake.RMary ha’át’íí nayiisnii’?
Mary what 3-3-buy.PNeel’ą́ą le’.
term-3-reach.up.to.NI LE’Nichxǫ' doo ájíníi da.
stop NEG 4-say.thus.NI NEGnideiilyé
pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.Inisiilyá
3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.Pnitł’ó
3DO-2-weave.it.IŃdíshchíí’ yáázhí bąąh hasis’na’go shił yaa ’ádzaa.
pine.tree little 3-on 1-climb.P-GO 1-with down 3-act.P
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -ąąh on, besidefind in Navajo Postposition Lexicon
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- accompaniment
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- haash’nééh climb up (on hands and knees)find in Navajo Verb Modes
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ’áshnééh actfind in Navajo Verb Modes
- yaa down, downwardfind in Navajo Adverb Lexicon