Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ak’ah ła’ dishhį́įhgo baa naashá.

lard some 3-1-melt.I 3-to 1-go.CI

’Aná’ázt’i’ ńtłóo’go biniinaa béégashii t’óó yigháńdaakah.

fence 3-loose.P-GO 3-because.of cow just 3-through-pl-3-go.pl.P

’áyąą, ’áyaańda

’Áłtsé baa nitsídadiikos ’áko shį́į́ ’índa bik’i nidadii’nił.

first about 3-3.think.F then only 3-3pl.record.I

-á

-ídin

-ísh

bik’ídadohdis

pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.I

bik’ídisoodiz

3DO-2dpl-wrap.it.around.it.P

Bilagáana ła’ níhit’ááh dookah jiní.

Anglo some 1Pl-close.to 3-go.Pl.F 4-say.NI

Britain bikéyahą́ą t’áá ’ałtso ’ahíi’nilgo kéyah United States wolyéhígíí bilááh ’áníłtsxo ńt’éé’.

Britain 3-land just all 3-combine.P-GO land United States 3-call.NI-COMP 3-beyond 3-size.NI past

Dahojitaałgo t’áá hoonaałgo wónáásdóó ’ayóí ’íits’a’go dahojitaał.

Pl-4-sing.I-COMP just areal-3-move.Prog-COMP soon remarkable 3-sound.I-COMP pl-4-sing

dajiigish

pl-3DO-4dpl-make.one.cut.in.it.I

dajiyą́

pl-3DO-4dpl-eat.it.I

dazhdoołbish

pl-3DO-4dpl-boil.it.F

didííłhįh

3DO-2-melt.it.F

dishhį́į́h

3DO-1-melt.it.F

dizhdínóołkał

3DO-4-start.to.herd.them.(animals).F

Dííshą’ látsíní háádę́ę́’ naa ninídee’?

this-Q bracelet where-from 2-to 3-arrive.PlO.P

doo ’ashohodéébéézhgóó

doo deighánígóó

Doo hanii ni ’ałdó’ nilį́į́’ bik’i dah ’íníił da.

NEG contrary 2 also 2-horse 3-on up saddle 3-2-put.PlO.I NEG

Doo ńdeeshdááł da, háálá kwii doo shił yá’áhoot’éeh da.

NEG 1-return.F NEG because here NEG 1-with 3-good.NI NEG

Dziłneeláagí nánisé’ ’azee’ háágeed.

mountain-end-at growing.herb medicine up-3-1-dig-1.P

Ha’át’íí biniiyé shą́ą́h ńdídááh?

what 3-because 1-passing.by 2-go.I

haa nízahdę́ę́’ hoolzhiizh

’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

haa’í

Haa’í lá neezgai?

where Q 3-hurt.N

Haa’ísh nínígai?

where-Q 2-hurt.I

hadeiilgizh

pl-3DO-1dpl-cut.it.out.P

hahgo

Hatáálgóó déyáago shikélchí t’óó tsxį́į́łgo bił ’ada’shéshiizhgo ńdaséłkad.

ceremony-1-go-Fut-GO 1-moccasin merelyhurry.GO 3-with 3-1-pierce-GO 3-1-sew-P

hayííłgizh

3DO-3-cut.it.out.P

hazhdínóołchał

3DO-4-card.it.(as.in.wool).F

hazhóó’ógo

Háágóó shą’ díníyá?

where-to.Q 2-go.F

Háágóósh díníyá?

where-to-Q 2-go.I

hááji

hááłgizh

3DO-1-cut.it.out.P

Jooł ’ahííłhan ’áádóó ’atiin dóó ’anít’i’ báhátis ’eelts’id.

ball 3-1-throw.P and.then road and fence 3-over 3-move.SRO.P

Mósí yázhí bimá yits’ą́ą́’ yóó’ííyá.

kitten 2-mother 3-from away-3-go.P

niyą́

3DO-2-eat.it.I

Shich’ahashkéé léi’ doo bíká ’iishyeed da.

1-3-upset.I since NEG 3-for 1-help.I NEG

Shighanídóó ’e’e’aah bich’ijígo shádí bighan.

1-home-from west 3-in.the.direction.of older.sister 3-dwell.N

Shimá bílájish chiideesh’įįł, hááláayóo deesk’aaz.

1-mother 3-gloves 3-1-use.F because very 3-be.cold.P

Shimósí yázhí tsin yąąh dah sidáago hádésh’na’ ńt’éé’ ’áłt’ąą hadanáálwod.

1-cat little tree 3-on up 3-sit.SPN-GO 1-climb.P but after.all 3-run.down.P

yididoołhįh

3DO-3-melt.it.F

yishdlą́ą́’

3DO-1-drink.it.P

yiyííshóó’

3DO-3-brush/comb.it.P

Ła’ damóo yę́ędą́ą́’ dah ’iyétł’ónée, k’ad ’ałníí’góó ’eeshtł’óół.

one Sunday past up 3-1-set.P-past now middle-toward 1-weave.Prog