Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ashkii nishłínę́ędą́ą́’ łah yoostsah bik’íníyá.

boy 1-be.NI-past once ring 3-1-find.P

’Ashkii yázhí ’ayóo hwe’ádílááh.

little boy very 3-mischief
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

’Ayóo łį́į́’ sh naalgeed diní, ’ííshją́ą́shį́į́ díí łį́į́chogii bikáá’ dah ńdaah.

very horse 1-with 3-buck.CI 3-2-say.NI lets.see this stallion 3-on up 2-sit.I

’ałk’idą́ą́’

’áko

CONJ

’áyąą

’Ąąh háá’á wolyéii k’ad doo ’asht’é’égóó bik’ee ntsinisdzá.

credit 3-call.P now neg extremely.neg 3-on-account-of overwhelm.P

-k’eh+-jí

-yaa

bik’ídazhdidoodis

pl-3DO-4dpl-wrap.it.around.it.F

bíhoosh’aah

1-learn.it.I

Dah díníilghaazhísh ’íilnilaa?

fry.bread-Q 3-2-make.P

dajoodlą́ą́’

pl-3DO-4dpl-drink.it.P

deiidą́ą́’

pl-3DO-1dpl-eat.it.P

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

didiiljeeh

3DO-1dpl-start.fire.I

diilbish

3DO-1dpl-boil.it.F

Díí dziłígíí shádi’ááh bich’ijígo ’ałkéé’ ’adíítąąd.

this mountain-Comp southward 3-toward-GO one-behind-another 3Pl-scatter.NP

Díí mósí yázhí hooghangóó nááshtééł.

this cat little home-towards 3-1-carry.Prog

doo --- da

doo --- le’ ’át’éégóó

Dził bit’ááhgi bįįh halzheeh.

mountain 3-close.to-at deer 3-3-hunting.CI

dínółkaad

3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).I

Ha’át’éegoshą’ t’áadoo díníyáa da?

why-Q neg 2-go.sg.P NEG

Ha’át’íí biniinaa náníldzid?

what 3-cause 2-fear.I

haa néelt’e’

’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Hahgosh Daniel hidilníísh?

when-GO-Q Daniel 3-start.work

Haidą́ą́’ shich’ą́ą́h ’ííchííl na’nishkaadgo.

winter-past 1-protect 3-snow.P 3-1-herd.CI-GO

hazhóó’ógo

Háádę́ę́’shą’ tó ndahohheeh?

where-from-Q water pl-3-2-haul.LPB.I

hágoónee’

jííyą́ą́’

3DO-4-eat.it.P

k’adę́ę

k’asdą́ą́’

Na’ahóóhaii Ya’iishjááshtsoh bini góne’ nída’adleeh.

July 3-in 3-into rodeo 3-Pl-SUP-be.R

Na’nízhoozhídę́ę́’ shíká b ’oolwoł.

Gallup 1-for 3-with 3-drive.I

Neeznáadigóó ’oolkiłgo ’áłah ’aleeh daaní.

ten.at-toward time-GO meeting pl-4-say.NI

nideizlá

pl-3DO-3dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

Shighandóó ndáá’góó ’ada’iisdee’go nihí ’éí t’áá yiike’.

1-home-from war.ceremony-to 3-go.away.P we.du.pl TOP just 1du-remain.behind.P

Shimá sání t’áá shídin ’ííyá.

Shizhé’é nihwiiłdlaadgo bikéé’ naad’ ’adaashjaah łeh.

1-father 3-3-plow.I-GO 3-behind corn 3Pl-1-drop.I Cust.

Shí t’óó ’ááłk’iis yisháałgo shizhé’é tsékooh gódeg ha’asbą́ą́z.

1 merely SUP-alongside 1-go.Prog-GO 1-father canyon areal-up up-3-drive.P

Shínaaí shikétł’á ’iiyilgo łį́į́’ bikáá’ hasis’na’.

1-older.brother 1-foot-bottom 3-3-boost.P-GO horse 3-top up-1-crawl.P

T’áá ’ashání ’ashą́ą ndi sitsį’ yę́ę ’áádįįł.

just 1-eat 1-eat Conj 1-flesh past 3-dwindle.Prog

Tooh ńłínígíí ha’naa shił ’adeeshdloozh ńt’éé’ łį́į́’ shił deezgo’

water river areal-across 1-with 3-move.P past horse 1-with 3-fall.P

Tó dílchxoshí sits’ą́ą́’ wóódlą́ą́’ lágo.

soda 1-from 3-1-drink.O don’t

Tózis biníká dínísh’į́į́’.

bottle 3-through 1-look.X

wooshóó’

3DO-2dpl-brush/comb.it.P

yideeshjį́į́ł

FUT-FUT-1-become black, get sunburned.F

yiidą́

3DO-1dpl-eat.it.I