Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adą́ą́dą́ą́’ ’íítseedgo bee na’anishí hasht’enáshdlééh.

yesterday 1-pound.P-GO tool 3-1-put.back.I

’Ahbínídą́ą́’ ch’ééh niba’ hasht’e’ ’ádííníszin.

morning-Past in.vain 2-wait ready REFL-1-keep.CI

’Ahbínídą́ą́’ hashbį’go baa nídiisdzá ’ákondi t’áadoo ’áłtso da.

morning-past 1-clear.I-GO 3-for 1-start.P however but not-yet all NEG

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó dichin shi’niiłhį́.

morning-past NEG 1-eat.P-NEG.GO because soon hunger 1-3-kill.P

’Áshįįh Bii’ Tóógóó náádísdzáago dziłghą́ą́’ hanáádeesh’nah.

Salt.Lake.City-toward again-1-go.F-GO mountain-back again-1-climb.R

’Éí naanishígíí haa nízahdę́ę́’ binanilnishgo hoolzhiizh?

that work-ÍGÍÍ how 3-long.N-past 3-2-work-GO time.move.P

Ííshją́ą́ shį́į́ díí ’atoo’ béésh bii’ kǫ’í bikáá’ dah séką́.

certainly perhaps this stew stove 3-on up 3-1-put.OC.P

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

-chą́’

-diníná

-káá’

-nah

-tsé

Bilagáana ła’ níhit’ááh dookah jiní.

Anglo some 1Pl-close.to 3-go.Pl.F 4-say.NI

Bįįh bináyaa niłchiin ’éí hataałii chodayooł’į́.

deer 3-eye beneath matter that medicineman 3-3 use.I

Chidí kǫ́ǫ́ ndaajeehígíí t’áá ’ániidígo dahodeezlįįd.

car here 3-run.pl.I-COMP just recently pl-3-become.P

Chidí sits’ą́ą́’ hashtł’ish yiih yilwodgo t’áá ch’į́į́góó ch’ééh ’ííł’įįd.

car 1-away mud 3-into 3-go.P-GO just fail in.vain 3-1-act.P

Da’ dibé nee hólǫ́?

Q sheep 2-with 3-exist.NI

Da’ Ron saad neiskáá’?

Q Ron word 3-3-investigate.P

daohsą́

pl-3DO-2dpl-eat.it.I

deeshį́į́ł

3DO-1-eat.it.F

Dichin bik’ee doo bííchįįd da.

hunger 3-account neg 3-become.hopeless.P neg

didadiiljeeh

pl-3DO-1dpl-start.fire.I

didíníilkał

3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).F

Díigi ’át’éego yigááł.

this-similar.to 3-walk.Prog

Doo ndó’ daatsaah noolin da.

NEG but 3-be.sick.I 3-resemble.NP NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Dooshą’ gah t’áá gééd náshdááh lá.

ensure rabbit just without 1-return.I DISC

díníłkaad

3DO-2-start.to.herd.them.(animals).I

Ha’át’éego lá ’íiyisíí ’atiinjį’ ’ańdeeshdááł lá?

how Q main road-up.to 1-back-on-go.F DISC

Ha’át’éegoshą’ ’ayóo náníldzid?

why-Q very 2-fear.I

ha’naa (Ib. tsé’naa)

haa nízah

’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

hanii

Háágóó shą’ díníyá?

where-to.Q 2-go.F

Háísh tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P

le’ ’át’éégóó

nijilé

3DO-4-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nimá yázhí bighanaad késhdę́ę́’į́">góó díílwoł dóó ’áájí ’awéé’ baa ’áhólyą́dooleeł.

your aunt 3-house-to 2-run-and that-way baby 3-for 2-care.CI FUT

Nizhé’é ha’át’íísh nayiisnii’?

2-father what-Q 3-3-buy.P

Sháahsita’gi yihę́ęsgo tsin-ts’ósí bee yích’id.

1-point.between.shoulder.blades 3-itch.I-GO stick 3-with 3-1-scratch.P

Shicheii bighangóó yishááł.

1-grandfather house-toward 1-go.Prog

Shizhé’é bichíditsoh yaa naashnish

1-father 3-truck-large on.it 3-3-worked.P 1-father 3-truck-large on.it 3-3-worked

Sitsilí shilááh ’áníłdáás.

1-brother 1-beyond 3-heavy.NI

T’ááłáhádi kin binída’shiilzhiizh dóó hooghangóó dah ńdiikai.

once-at house 3-into-Pl-1dpl-dance.P home-toward start start-1dpl-go.pl.P

Tsé nitsaa ’áko nidaaz.

stone 3-big CONJ 3-heavy

Tsin níbaal yíyah ’ada’atsih.

post tent 3-under 3-3-set posts.I

Tł’éédą́ą́’ ’iiłhaazh.

night-past 1-sleep.P

yiishjį́į́h

Imperfective Mode: 1-become.black.I

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

yínídlą́ą́’

3DO-2-drink.it.P