Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’adah

’Adą́ą́dą́ą́’ ’íítseedgo bee na’anishí hasht’enáshdlééh.

yesterday 1-pound.P-GO tool 3-1-put.back.I

’Adeesdíilgo dibé sits’ą́ą́’ dah diijéé’.

3-thunder.P-GO sheep 1-away-from start-3-run.Pl.P

’Aseezį́ binaaltsoos biníkádinishchid.

gossip 3-paper 3-through-1-stick.finger.P

’Atsą́ą́’ ła’ jóyą́ą’ le’.

ribs some 4-eat.O desire

’Ayóigo deesk’aaz --- ’áyąą dah dinítsiz.

terribly cold no.wonder up 2-shiver.NI

’Áshįįh Bii’ Tóodi níyáago dził bąąh hanáádeesh’nah.

Salt.Lake.City-at 1-go.P-GO mountain 3-on again-1-climb.R

’át’ah ’índa

’Áłchíní bi’éé’ náádaségis.

children 3-clothes 3-1-wash.R

-áátis

-k’eh + -jí

-tah, -taa-, -ta-

-tsi

Ch’ah ’éí doodaii’ nák’ee sinilí łizhinígíí daats’í nee hólǫ́’?

hat or sunglasses perhaps 2-with 4-exist.NI

Ch’ééh jiyáán náánááshdą́ą́’.

watermelon again-1-eat.R

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Na’nízhoozhídi kééhasht’į́ ńt’éé’.

formerly Gallup-at 1-live.I past

Chidí daats’í bee hólǫ́ ’éí doodaii’ niísh chidí nee hólǫ́?

car maybe 3-with 4-exist.N TOP or 2-Q car 2-with 4-exist.NI

daohsą́

pl-3DO-2dpl-eat.it.I

daołbéézh

pl-3DO-2dpl-boil.it.I

Dá’ák’ehdi t’ah ńt’éé’ t’óó ’ayóigo nahachagii bizhiin yijiłgo yiiłtsą́.

field-at still past many grasshoppers swarm 4-move.along.Prog-GO 3-1-see.P

deididoołhįh

pl-3DO-3dpl-melt.it.F

deiłbéézh

pl-3DO-3dpl-boil.it.I

dizhdííłjéé’

3DO-4-start.fire.P

dooshą’ léi’ --- lá

hah

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo sh yá’áhoot’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with area-good.N neg

haidoołtééł

3DO-3-carry.him/her.up.out.of.something.F

hainííłchaad

3DO-3-card.it.(as.in.wool).P

hazhniłchaad

3DO-4-card.it.(as.in.wool).I

háálá

because

jididoołhįh

3DO-4-melt.it.F

K’idadeelyáá nit’éé’ t’óó daazgan, háálá doo nahałtin da.

1pl-plant.P past just 3pl-dry.SPN, because NEG 3-rain.CI NEG

Kii łį́į́’ yizloh léi’ yí’diiłííd.

Kii horse 3-3-rope.SP CONJ 3-3-brand.I

Kinaaldáágóó jidóya’ t’óó ’ílį́.

puberty.ceremony-to 4-go.O hope just think

Mary bimá sání yá ’ata’ halne’.

Mary 3-grandmother 3-for indef-between 3-talk.DI

Mary ha’át’íí nayiisnii’?

Mary what 3-3-buy.P

Mary ha’át’íí nayiisnii’?

Mary what 3-3-buy.P

Mary ha’át’íísh nayiisnii’?

Mary what-Q 3-to.buy.I

Na’ná’á biyaa góne’ dóó báhátis ’adiłt’oh.

bridge 3-under below and 3-across 3-3-shoot.P

Nidlóóhísh doodaii’ dooísh nidlóoh da?

2-cold.I-Q or NEG-Q 2-cold.I-Q NEG

Niísh ’ałdó’ t’áá ’ákwíinínízin?

2-Q also just 2-think.so.NI

néishjį́į́h

Iterative Mode: 1-become.black.R

Shich’ah tsékooh góyaa ’adah b ’ííyol.

1-hat gorge areal-down downward 3-with 3-blow.P

Shilééchąą’í sitsijį’ yilwoł.

1-dog 1-ahead-to 3-run.I

T’ááłáhádi neeznádiin dóó ba’aan táá’

one hundred and 3-beyond three

Tsé bikáa’gi béésh dah si’ą́.

rock 3-on-at knife up 3-sit.SNP

Tsé taah héjaa’go tó ńlínígíí bikáá’ ha’naa shił ni’ílwod.

stone water-into 3-1-put-.P-GO stream 3-on area-across 1-with 3-run.P

Tł’éédą́ą́’ásh nahóółtą́ kééhót’ínígi?

night-past-Q rain.P 2-live.NI-at

yiilzhóó’

3DO-1dpl-brush/comb.it.P

Łééchąą’í kin bitł’ááh góyaa ’ałhosh.

dog house 3-under down 3-sleep.NI