A’e’ kyetz eqe kansan te saq b’alam
[[ʔaʔeʔ kʲet͡s’ ʔeqeʔ kan.’san teʔ saq ɓalam] ]
frase
they killed the jaguar
(Spanish) ellos mataron el jaguar
bookmark
A’o’
[[ʔaʔ.’oʔ]]
pronombre
we (inclusivo)
(Spanish) nosotros (inclusivo)
bookmark
Ab’l
[[ʔaʛ]]
pronombre interrogativo
who
(Spanish) ¿quién?
bookmark
Ab’lalon xjal
[[ʔa.’ɓlalon ʂχal]]
sustantivo
foreigner, strange
(Spanish) extranjero, forastero
bookmark
Ajni’n
[[ʔaχ.’niʔn]]
demostrativo
that
(Spanish) aquél / aquella
bookmark
Alo’mj
[[ʔa.’loʔmχ]]
sustantivo
deer
(Spanish) ciervo
bookmark
Anab’
[[ʔanaɓ]]
sustantivo siempre poseido
sister
(Spanish) hermana
bookmark
Anq’b’il
[[ʔanʛ.’ɓil]]
verbo intransitivo
live
(Spanish) vivir
bookmark
Aq’bi’ aj tzul
[[ʔaʛ.’ɓiʔ aχ t͡sul]]
adverbio de tiempo
next year
(Spanish) el año que viene
bookmark
B’et
[[ɓet]]
verbo intransitivo
walk
(Spanish) caminar
bookmark
B’isun
[[ɓi.’sun]]
verbo transitivo
think
(Spanish) pensar
bookmark
B’o’w tx’ya’n
[[ɓoʔw t͡ʂ’jaʔn]]
sustantivo
puma
(Spanish) puma
bookmark
Cha’on
[[t͡ʃaʔon]]
verbo transitivo
hear
(Spanish) escuchar
bookmark
Chimb’il xjal
[[t͡ʃim.’ɓil ʂχal]]
sustantivo
Meeting
(Spanish) Junta, reunión
bookmark
Chman
[[t͡ʃ.’man]]
sustantivo inalienable
father’s father
(Spanish) abuelo paterno
bookmark
Chukel
[[t͡ʃukel] ]
adjetivo
alone
(Spanish) a solas-
bookmark
Ib’oy
[[ʔiɓoj]]
sustantivo
armadillo
(Spanish) armadillo
bookmark
Ja’
[[χaʔ]]
Adverbio de lugar
where
(Spanish) donde
bookmark
Jaxhb’il
[[χaʃ.’ɓil]]
sustantivo
coconut
(Spanish) coco
bookmark
Junky
[[χunkʲ]]
adjetivo
different, distinct
(Spanish) otro, distinto-
bookmark
K’oniky
[[k’onikʲ]]
adjetivo
to become scarce
(Spanish) escasearse-
bookmark
Katol
[[ka.’tol]]
verbo transitivo
scratch
(Spanish) rascar
bookmark
Ky’i la’j
[kʲ’ilaʔ]]
número
a lot
(Spanish) mucho, bastante-
bookmark
Kye tinch kansal kyiy
[kʲe tint͡ʃ kan.’sal kʲij]]
sustantivo plural
kingfishers
(Spanish) los martín pescador
bookmark
Kyjayleb’en ojtxi’ xjal
[[kʲ.’χaj.’leɓen oχt͡ʂiʔ ʂχal]]
sustantivo
Ruin
(Spanish) Ruina (templos Mayas)
bookmark
Lajuj kab’e’
[[laχuχ ka.’ɓeʔ]]
número
twelve
(Spanish) doce
bookmark
Majenayon jay
[[ma.’χena.’jon χaj]]
sustantivo
guest
(Spanish) Huésped
bookmark
Mankunsal
[[man.’kun.’sal]]
verbo transitivo
dig
(Spanish) cavar
bookmark
Me’al
[[meʔal]]
sustantivo inalienable
daughter
(Spanish) hija
bookmark
Meltz’jik
[[mel.’t͡s’χik]]
verbo intransitivo
turn
(Spanish) voltear / dar la vuelta
bookmark
Nijunt
[[niχunt] ]
adverbio
anyone, no one
(Spanish) ninguno-
bookmark
Nim su’a’n
[[nim suʔaʔn]]
sustantivo
bamboo
(Spanish) bambú
bookmark
Nqet twitz
[[nqet twit͡s]]
verbo
To sing a lullaby, to lull a baby to sleep
(Spanish) Arrullarlo
bookmark
Patz’an
[[pa.’t͡s’an]]
sustantivo
reed
(Spanish) caña
bookmark
Pelq’u’
[[pel.’ʛuʔ]]
verbo transitivo
push
(Spanish) empujar
bookmark
Q’a’enj, remeyj
[[ʛaʔ.’enχ, remej]]
sustantivo
Medicine
(Spanish) Medicina, remedio
bookmark
Qb’i’ixh
[[qɓiʔiʃ]]
sustantivo inalienable
mother’s mother
(Spanish) abuela materna
bookmark
Qib’ol
[[qi.’ɓol]]
verbo transitivo
rub
(Spanish) frotar
bookmark
Sanik
[[sa.’nik]]
sustantivo
ant
(Spanish) hormiga
bookmark
Se’w
[[seʔw]]
adjetivo
round
(Spanish) redondo / circular
bookmark
Siqon
[[si.’qon]]
verbo transitivo
smell
(Spanish) oler
bookmark
Smujin
[[smu.’χin]]
sustantivo
obscurity
(Spanish) obscuridad, oscuridad
bookmark
Sotz’
[[sot͡s’]]
sustantivo
bat
(Spanish) murciélago
bookmark
Tajaw
[[ta.’χaw]]
sustantivo poseido
owner, master
(Spanish) Dueño
bookmark
Taklet
[[tak.’let]]
verbo intransitivo
freeze
(Spanish) congelarse
bookmark
Tetz no’qelan
[[tet͡s .’noqelan]]
frase
he runs
(Spanish) él corre
bookmark
Ti’lti’
[[k’ontiʔl tiʔ]]
adjetivo
nothing
(Spanish) nada-
bookmark
Tjay anim
[[tχaj anim]]
sustantivo
Grave
(Spanish) panteón, tumba, nicho
bookmark
Tlanul xhchijel
[[tlanul ʃt͡ʃiχel]]
sustantivo
body hair
(Spanish) pelo de cuerpo
bookmark
Tman kway
[[t.’man k.’waj]]
sustantivo
mule
(Spanish) mulo(a)
bookmark
Toyb’etz
[[toj.’ɓet͡s]]
sustantivo
Offering
(Spanish) Ofrenda
bookmark
Txaxon
[[t͡ʂa.’ʂon]]
adjetivo
unripe
(Spanish) inmaduro
bookmark
Txewal, kyab’il
[[t͡ʂewal jaɓil]]
sustantivo
Disease
(Spanish) Peste, enfermedad
bookmark
Txikol
[[t͡ʂikol]]
verbo transitivo
sew
(Spanish) coser
bookmark
Txoko’ tanim
[[t͡ʂokoʔ tanim]]
verbo
Call the spirit
(Spanish) Llamar al espíritu
bookmark
Tza’n
[[t͡saʔn]]
Adverbio de lugar
here
(Spanish) aquí
bookmark
Tzitza’
[[t͡si.’t͡saʔ]]
adverbio interrogativo de manera
how
(Spanish) cómo
bookmark
Wa’xh kway
[[waʔʃ k.’waj]]
sustantivo
donkey
(Spanish) burro
bookmark
Winqil
[[win.’qil]]
sustantivo
bee
(Spanish) abeja
bookmark
Witan
[[wi.’tan]]
verbo intransitivo
sleep
(Spanish) dormir
bookmark
Xhiky
[[ʃikʲ]]
sustantivo
rabbit
(Spanish) conejo
bookmark
Xhk’atunsb’il
[[ʃ.’k’atun.’saɓil]]
verbo transitivo
wipe
(Spanish) limpiar
bookmark
Xib’en
[[ʂiɓen]]
sustantivo siempre poseido
brother
(Spanish) hermano (de mujer)
bookmark
Xjal awal kjoj
[[ʂχal awal kχoχ]]
sustantivo
farmer
(Spanish) persona que siembra milpa
bookmark
Xk’o’pimaj
[[ʂ.’k’opi.’maχ]]
sustantivo
Prisoner
(Spanish) Preso
bookmark
Xky’itik’
[[ʂkʲ’itik’]]
sustantivo
Clown
(Spanish) Payaso
bookmark
Xob’lal
[[ʂo.’ɓlal]]
verbo intransitivo
fear (v)
(Spanish) tener miedo (v)
bookmark
Xtxawuk’ tkyesb’il pom
[[ʂt͡ʂa.’wuk’ tkʲ’esʛil pom]]
sustantivo
Incense burner
(Spanish) incensario (recipiente para quemar incienso)
bookmark
Xujel
[[ʂu.’χel]]
sustantivo inalienable
wife
(Spanish) esposa
bookmark
Xumil
[[ʂumil]]
verbo transitivo
throw
(Spanish) lanzar
bookmark
Ya’ aj titz’in nan
[[jaʔ aχ tit͡s’in nan]]
sustantivo inalienable
mother’s younger sister
(Spanish) tia (la hermana menor de su madre)
bookmark