A’o’na
[[ʔaʔ.’na]]
pronombre
we (exclusive)
(Spanish) nosotros (exclusivo)
bookmark
A’o’naji
[[ʔaʔ.’naχi]]
pronombre
you (plural)
(Spanish) vosotros / ustedes
bookmark
Anq’b’il
[[ʔanʛ.’ɓil]]
verbo intransitivo
live
(Spanish) vivir
bookmark
Aq’b’i’
[[ʔaʛ.’ɓiʔ]]
sustantivo
year
(Spanish) año
bookmark
B’alam
[[ɓa.’lam]]
sustantivo
tiger
(Spanish) tigre
bookmark
B’an nim
[[ɓan. nim]]
número
too much
(Spanish) demasiado-
bookmark
B’an q’ab’
[[ɓan ʛaɓ]]
sustantivo
right
(Spanish) derecho
bookmark
B’isun
[[ɓi.’sun]]
verbo transitivo
think
(Spanish) pensar
bookmark
Ch’i’ mu’s
[[t͡ʃ’iʔ. muʔs]]
adverbio
a little
(Spanish) un poco-
bookmark
Ch’in
[[t͡ʃ’in]]
adverbio de cantidad
few
(Spanish) pocos
bookmark
Cha ale’x
[[t͡ʃa.’aleʔʂ]]
número
complete
(Spanish) completo-
bookmark
Chalajsal
[[[t͡ʃa.’laχ.’sal]]
verbo intransitivo
be happy
(Spanish) ser feliz
bookmark
Chimb’il xjal
[[t͡ʃim.’ɓil ʂχal]]
sustantivo
Meeting
(Spanish) Junta, reunión
bookmark
Chimb’on
[[t͡ʃim.’ɓon]]
sustantivo
Musician
(Spanish) Músico
bookmark
Chinab’
[[t͡ʃinaɓ]]
sustantivo
Marimba
(Spanish) Marimba
bookmark
Chlijun
[[t͡ʃliχun]]
sustantivo
rattle
(Spanish) Sonaja, chinchín
bookmark
E’en
[[ʔeʔen]]
verbo transitivo
see
(Spanish) ver
bookmark
Eq’il
[[ʔeʛil]]
verbo transitivo
carry
(Spanish) llevar
bookmark
Ib’oy
[[ʔiɓoj]]
sustantivo
armadillo
(Spanish) armadillo
bookmark
Itz’inj
[[ʔit͡s’inχ]]
sustantivo inalienable
younger brother
(Spanish) hermano menor
bookmark
Itzikj
[[ʔit͡sikχ]]
sustantivo inalienable
elder brother
(Spanish) hermano mayor
bookmark
Iwi kye tx’ya’n k’onti’l nkye oqelan
[[ʔiwi kʲe t͡ʂ’.’jaʔn k’ontiʔl nkʲe oqelan] ]
̃frase
yesterday the dogs were not running
(Spanish) ayer los perros no estaban corriendo
bookmark
Iwi te tx’ya’n k’onti’l woqelan
[[ʔwiʔ te t͡ʂ’.’jaʔn k’ontiʔl woqe.’lan]]
frase
yesterday the dog did not run
(Spanish) ayer el perro no corrió
bookmark
Junjunx
[[χun.’χunʂ]]
pronombre interrogativo
some
(Spanish) algunos
bookmark
K’oloj
[[k’oloχ]]
adverbio
group -
(Spanish) grupo-
bookmark
K’oniky
[[k’onikʲ]]
adjetivo
to become scarce
(Spanish) escasearse-
bookmark
K’ul
[[k’ul]]
sustantivo
plant
(Spanish) planta
bookmark
Kamiky
[[ka.’mikʲ]]
verbo intransitivo
die
(Spanish) morir
bookmark
Kansan
[[kan.’san]]
verbo transitivo
kill
(Spanish) matar
bookmark
Kayi’
[[kajiʔ]]
verbo transitivo
watch
(Spanish) ver
bookmark
Ky’ix
[espina]
sustantivo
thorn
(Spanish) espina
bookmark
ky’ixel
[[kʲ’i.’xel] ]
sustantivo
Cultural heritage
(Spanish) herencia
bookmark
Kyaq’il
[[kʲaqil]]
número
whole, entire
(Spanish) entero-
bookmark
Kye tinch kansal kyiy
[kʲe tint͡ʃ kan.’sal kʲij]]
sustantivo plural
kingfishers
(Spanish) los martín pescador
bookmark
Muquyon
[[muqujon]]
sustantivo
Grave
(Spanish) Enterramiento, sepultura
bookmark
Nchi’j te tx’ya’n woqelayon
[[nt͡ʃ ’iʔχ te t͡ʂ’.’jaʔn woqelajon]]
frase
tomorrow the dog will run
(Spanish) mañana el perro correrá
bookmark
Ni’atx b’an q’ab’
[[niʔaʔt͡ʂ ɓan ʛaɓ]]
sustantivo
left
(Spanish) izquierda
bookmark
Nxhb’ajin
[[n.’ʃinʛi.’χin]]
verbo
be intoxicated
(Spanish) estar borracho
bookmark
Ok i’l, q’ojin
[[ʔO.’k iʔl ʛo.’χin] ]
verbo transitivo
fight
(Spanish) luchar / pelear
bookmark
Pach
[[pat͡ʃ]]
sustantivo
Ranch
(Spanish) Rancho
bookmark
Pawan
[pa.’wan]
verbo transitivo
split
(Spanish) dividir
bookmark
Q’anal te xob’al
[[ʛanal te ʂoɓal] ]
verbo
To cure of fright-related illness
(Spanish) Curar de susto
bookmark
Q’anon
[[ʛa.’non]]
sustantivo
doctor
(Spanish) Médico, doctor
bookmark
Q’ijlal
[[ʛiχ.’lal]]
sustantivo
fair
(Spanish) Feria
bookmark
Q’ijslal
[[ʛiχ.’slal]]
sustantivo
party
(Spanish) Fiesta
bookmark
Saqchb’ilon
[[saq.’t͡ʃʛilon]]
verbo transitivo
play
(Spanish) jugar
bookmark
Sipal
[[si.’pal]]
verbo intransitivo
flow
(Spanish) fluir
bookmark
Tajsik anim
[[taχ.’sik anim]]
sustantivo
Cemetery
(Spanish) Cementerio, camposanto
bookmark
Te junjun
[[te χun.’χun]]
nunero
each one
(Spanish) cada uno-
bookmark
Te saqb’alam aji’ qe kansan kye ichan
[[te saq.’ɓalam ʔaχiʔ qe kansan kʲe ʔit͡ʃan] ]
frase
the jaguar killed the men
(Spanish) el jaguar mató a los hombres
bookmark
Teb’en
[[Teɓen]]
sustantivo
flesh (fruit)
(Spanish) pulpa
bookmark
Tetz no’qelan
[[tet͡s .’noqelan]]
frase
he runs
(Spanish) él corre
bookmark
Tinch kansal kyiy xel xhchi’ kyiy
[[tin.’t͡ʃ kan.¿sal kʲij oʂel ʃt͡ʃiʔ kʲij]]
frase
the kingfisher will eat fish
(Spanish) martín pescador comerá pescado
bookmark
Toq tuj twi’
[[toq.’ tuχ.’ twiʔ]]
sustantivo
Somersault
(Spanish) Vuelta de gato
bookmark
Toyb’etz
[[toj.’ɓet͡s]]
sustantivo
Offering
(Spanish) Ofrenda
bookmark
Txaxon
[[t͡ʂa.’ʂon]]
adjetivo
unripe
(Spanish) inmaduro
bookmark
Txe’ ka’j
[[t͡ʂeʔ kaʔχ]]
sustantivo
world
(Spanish) Mundo
bookmark
Txil
[[t͡ʂil]]
sustantivo
cricket
(Spanish) grillo
bookmark
Txkup
[[t͡ʂ.’kup]]
sustantivo
animal
(Spanish) animal
bookmark
Tyab’il ka’j
[[tj.’ɓil kaʔχ]]
frase
bad weather sky
(Spanish) cielo de mal tiempo
bookmark
Tz’il
[[t͡s’il]]
adjetivo
dirty
(Spanish) sucio
bookmark
Tzqij
[[t͡s.’qiχ]]
adjetivo
dry
(Spanish) seco
bookmark
Wa’il
[[waʔil]]
verbo transitivo
eat
(Spanish) comer
bookmark
Wa’xh kway
[[waʔʃ k.’waj]]
sustantivo
donkey
(Spanish) burro
bookmark
Winaq lajuj
[[winaq la.’χuχ]]
número
thirty
(Spanish) treinta
bookmark
wit’let
[[wi.’t’let]]
verbo intransitivo
sit
(Spanish) sentarse
bookmark
Xhiky
[[ʃikʲ]]
sustantivo
rabbit
(Spanish) conejo
bookmark
Xhnul
[[ʃ.’nul]]
sustantivo
non-indigenous woman
(Spanish) Ladina
bookmark
Xjal
[[ʂχal]]
sustantivo
person (human being)
(Spanish) persona (ser humano)
bookmark
Xjal awal kjoj
[[ʂχal awal kχoχ]]
sustantivo
farmer
(Spanish) persona que siembra milpa
bookmark
Xky’itik’
[[ʂkʲ’itik’]]
sustantivo
Clown
(Spanish) Payaso
bookmark
Xo’ol
[[ʂoʔo]]
verbo transitivo
pull
(Spanish) tirar
bookmark
Xob’al
[[ʂoɓal]]
sustantivo
Fright, illness
(Spanish) Susto
bookmark
Xob’layon
[[ʂoɓ.’lajon]]
sustantivo
Ghost
(Spanish) Fantasma
bookmark
Xpunuq’in
[[ʂpunu.’ʛin]]
verbo intransitivo
swim
(Spanish) nadar
bookmark
Xtx’o’
[[ʂ.’t͡ʂ’oʔ]]
sustantivo
frog
(Spanish) sapo
bookmark
Yoq’ol
[[joʛol]]
sustantivo
fertility massager
(Spanish) Sobadora
bookmark
Yoq’ol xuj
[[joʛol ʂuχ]]
sustantivo
Midwife
(Spanish) Comadrona, partera
bookmark
Yoq’on
[[joʛon]]
sustantivo
falcon
(Spanish) halcón
bookmark