A’e’ kyetz eqe kansan te saq b’alam
[[ʔaʔeʔ kʲet͡s’ ʔeqeʔ kan.’san teʔ saq ɓalam] ]
frase
they killed the jaguar
(Spanish) ellos mataron el jaguar
bookmark
Aja’n
[[ʔaʔχaʔn]]
demostrativo
this
(Spanish) esto / esta
bookmark
Ala’mj
[[ʔalaʔmχ]]
verbo intransitivo
give birth
(Spanish) dar a luz
bookmark
Ale’x
[[aleʔʂ]]
adverbio
only, unique
(Spanish) único-
bookmark
Ax jun e’l
[[ʔaʂ χun eʔl]]
adverbio de tiempo
long ago
(Spanish) hace mucho tiempo
bookmark
Cha ale’x
[[t͡ʃa.’aleʔʂ]]
número
complete
(Spanish) completo-
bookmark
Chilb’a’
[[t͡ʃil.’ɓaʔ]]
sustantivo
shaker
(Spanish) Cascabel (m)
bookmark
Chimb’il
[[t͡ʃim.’ɓil]]
sustantivo
Marimba sticks
(Spanish) Baqueta
bookmark
Chimb’on
[[t͡ʃim.’ɓon]]
sustantivo
Musician
(Spanish) Músico
bookmark
Chinab’
[[t͡ʃinaɓ]]
sustantivo
Music
(Spanish) Música
bookmark
Chman
[[t͡ʃ.’man]]
sustantivo inalienable
father’s father
(Spanish) abuelo paterno
bookmark
Eb’enj
[[ʔe.’ɓenχ]]
verbo transitivo
know
(Spanish) saber
bookmark
Itz’inj xuj
[[ʔit͡s’inχ ʂuχ ]]
sustantivo inalienable
younger sister
(Spanish) hermana menor
bookmark
Iwi kye tx’ya’n k’onti’l nkye oqelan
[[ʔiwi kʲe t͡ʂ’.’jaʔn k’ontiʔl nkʲe oqelan] ]
̃frase
yesterday the dogs were not running
(Spanish) ayer los perros no estaban corriendo
bookmark
Iwi woqelan te tx’ya’n
[[ʔiwi woqe.’lan te t͡ʂ’jaʔn]]
frase
yesterday the dog ran
(Spanish) ayer el perro corrió
bookmark
Ja’
[[χaʔ]]
Adverbio de lugar
where
(Spanish) donde
bookmark
Jul xk’op
[[jul ʂk’op]]
sustantivo
Jail
(Spanish) Calabozo, cárcel
bookmark
K’wa’l
[[k’waʔl]]
sustantivo
boy
(Spanish) niño
bookmark
K’wa’l
[[k’waʔl]]
sustantivo
child
(Spanish) niño
bookmark
Kansal
[[kan.’sal]]
verbo transitivo
hunt
(Spanish) cazar
bookmark
Kansb’il txkup
[[kan.’sɓil wakʃ]]
sustantivo
Slaughterhouse
(Spanish) Rastro, donde se mata animales
bookmark
Kyjayleb’en ojtxi’ xjal
[[kʲ.’χaj.’leɓen oχt͡ʂiʔ ʂχal]]
sustantivo
Ruin
(Spanish) Ruina (templos Mayas)
bookmark
Lajuj jun
[[laχuχ χun]]
número
eleven
(Spanish) once
bookmark
Lajuj kab’e’
[[laχuχ ka.’ɓeʔ]]
número
twelve
(Spanish) doce
bookmark
Majenayon jay
[[ma.’χena.’jon χaj]]
sustantivo
guest
(Spanish) Huésped
bookmark
Mankunsal
[[man.’kun.’sal]]
verbo transitivo
dig
(Spanish) cavar
bookmark
Nab’amj
[[naɓamχ]]
sustantivo
Blessing
(Spanish) Bendición
bookmark
Nan
[[nan]]
sustantivo inalienable
mother
(Spanish) madre
bookmark
Nchi’j te tx’ya’n woqelayon
[[nt͡ʃ ’iʔχ te t͡ʂ’.’jaʔn woqelajon]]
frase
tomorrow the dog will run
(Spanish) mañana el perro correrá
bookmark
Nxhb’ajin
[[n.’ʃinʛi.’χin]]
verbo
be intoxicated
(Spanish) estar borracho
bookmark
Nya’tx tb’anil
[[niʔaʔt͡ʂ]]
adjetivo
bad
(Spanish) malo
bookmark
Ok i’l, q’ojin
[[ʔO.’k iʔl ʛo.’χin] ]
verbo transitivo
fight
(Spanish) luchar / pelear
bookmark
Otzqilon
[[ot͡s.’qilon]]
sustantivo
wiseman
(Spanish) sabio
bookmark
Q’a’enj, remeyj
[[ʛaʔ.’enχ, remej]]
sustantivo
Medicine
(Spanish) Medicina, remedio
bookmark
Q’anayon
[[ʛanajon]]
sustantivo
Shaman, medicine man
(Spanish) Curandero
bookmark
Q’umal
[[ʛu.’mal]]
verbo transitivo
say
(Spanish) decir
bookmark
Sipal
[[si.’pal]]
verbo intransitivo
flow
(Spanish) fluir
bookmark
Skapun twitz ka’j
[[sk’a.’pun twit͡s kaʔχ]]
frase
clear sky
(Spanish) cielo azul
bookmark
Tajawil witz
[[ta.’χawil wit͡s]]
sustantivo
Lord of the mountain
(Spanish) Dueño del cerro
bookmark
Tal itx’
[[tal ʔit͡ʂ’]]
sustantivo
rat
(Spanish) rata
bookmark
Tal txk’up
[[tal t͡ʂ.’kup]]
sustantivo
pup
(Spanish) cachorro
bookmark
Tal txkup nikit
[[tal t͡ʂkup]]
sustantivo
insect
(Spanish) insecto
bookmark
Tat
[[tat]]
sustantivo inalienable
father
(Spanish) padre
bookmark
Te ichan
[[te i.’t͡ʃan]]
sustantivo
man (adult male)
(Spanish) el hombre (varón adulto)
bookmark
Te junjun
[[te χun.’χun]]
nunero
each one
(Spanish) cada uno-
bookmark
Te saqb’alam aji’ qe kansan kye ichan
[[te saq.’ɓalam ʔaχiʔ qe kansan kʲe ʔit͡ʃan] ]
frase
the jaguar killed the men
(Spanish) el jaguar mató a los hombres
bookmark
Te tx’ya’n k’onti’l no’qelan
[[te t͡ʂ’.’jaʔn k’on.’ti’l noqe.’lan]]
frase
the dog does not run
(Spanish) el perro no corre
bookmark
Teb’en
[[Teɓen]]
sustantivo
flesh (fruit)
(Spanish) pulpa
bookmark
Tetz k’onti’l no’qelan
[[tet͡s k’on.’tiʔl .’noqelan]]
frase
he does not run
(Spanish) él no corre
bookmark
Tinch eq’il kyiy
[[tint͡ʃ eʛil kʲij ]
sustantivo
kingfisher
(Spanish) martín pescador
bookmark
Tinch kansal kyiy xel xhchi’ kyiy
[[tin.’t͡ʃ kan.¿sal kʲij oʂel ʃt͡ʃiʔ kʲij]]
frase
the kingfisher will eat fish
(Spanish) martín pescador comerá pescado
bookmark
Tjay anim
[[tχaj anim]]
sustantivo
Grave
(Spanish) panteón, tumba, nicho
bookmark
Tolj
[[tolχ]]
verbo intransitivo
fall
(Spanish) caer
bookmark
Twi
[[twi]]
sustantivo pos
female
(Spanish) hembra
bookmark
Tx’emun
[[t͡ʂ’e.’mun]]
verbo transitivo
cut
(Spanish) cortar
bookmark
Txi’n
[[t͡ʂiʔn]]
Adverbio de lugar
there
(Spanish) allá
bookmark
Txikol
[[t͡ʂikol]]
verbo transitivo
sew
(Spanish) coser
bookmark
Txil
[[t͡ʂil]]
sustantivo
cricket
(Spanish) grillo
bookmark
Txoko’ tanim
[[t͡ʂokoʔ tanim]]
verbo
Call the spirit
(Spanish) Llamar al espíritu
bookmark
Tyab’il ka’j
[[tj.’ɓil kaʔχ]]
frase
bad weather sky
(Spanish) cielo de mal tiempo
bookmark
Tz’il
[[t͡s’il]]
adjetivo
dirty
(Spanish) sucio
bookmark
Tzan kyaqil
[[t͡san. ’kʲaqil]]
número
total
(Spanish) en total-
bookmark
Tzub’an
[[t͡su.’ɓan]]
verbo transitivo
spit
(Spanish) escupir
bookmark
Winaq lajuj
[[winaq la.’χuχ]]
número
thirty
(Spanish) treinta
bookmark
Xjal awal kjoj
[[ʂχal awal kχoχ]]
sustantivo
farmer
(Spanish) persona que siembra milpa
bookmark
Xky’itik’
[[ʂkʲ’tik’]]
adjetivo
Funny
(Spanish) Chistoso, cómico
bookmark
Xlink’an
[[ʂlin.’k’an]]
verbo intransitivo
jump
(Spanish) saltar
bookmark
Xnenul
[[ʂne.’nul]]
sustantivo
watchman
(Spanish) guardián
bookmark
Xob’al
[[ʂoɓal]]
sustantivo
Fright, illness
(Spanish) Susto
bookmark
Xob’lal
[[ʂo.’ɓlal]]
verbo intransitivo
fear (v)
(Spanish) tener miedo (v)
bookmark
Xuyun
[[ʂu.’jun]]
verbo transitivo
stab
(Spanish) apuñalar
bookmark
Yoq’on
[[jo.’ʛon]]
sustantivo
eagle
(Spanish) águila
bookmark