Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Ahbínígo ch’éshááh ’áádóó sodiszįįh.
morning-GO 1-go.out.U and.then 1-pray.U’Ahwééh bee yishdlį́hígíí bikáá’ ’adání bikáá’ dah yish’ááh.
coffee 3-with 3-1-drink.P-NOM table 3-on up 3-1-put.SRO.U’Ahwééh náshdlį́į́h áádóó naanishgóó yishááh.
coffee again-1-drink.R then work-toward 1-go.I’Ahwééh ła’ yishdlą́.
coffee some 3-1-drink.I’Ak’ah kǫ’ dishtłi’go sédá.
candle 3-1-cause.burn.NI-GO 1-sit.SPN’At’ééd sin t’áá hahígo yíhooł’ą́ą́’.
girl song just quickly 3-3-learn.P’Atsį́’ísh ’éí doodaii’ łóó’ísh nínízin?
meat-Q or fish-Q 3-2-want.NI’Ałní’ní’ą́ągo tó háálínídi ’ahéédidiit’ash.
noon-GO spring-at refl-1du-meet.F’Áádóó hainidzaa?
and.then what-3-2-do.P’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.
1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I'Aghaa’ daołgááh.
wool pl-3-2dpl-make.white.I"Binák’eeaad késhdę́ę́’į́">góó baa da’ashch’osh lá," didíínííł.
3-eye-between-around 3-to pl-3-infest.P DISC 3-2-tell.FBaa tįįh náádiikah.
3-for achieve 1dpl-walk.pl.Ibik’ídazhdeezdiz
pl-3DO-4dpl-wrap.it.around.it.Pbik’ídínídiz
3DO-2-wrap.it.around.it.Pbik’ízhdídis
3DO-4-wrap.it.around.it.Idayiigish
pl-3DO-3dpl-make.one.cut.in.it.Idazhdoołbish
pl-3DO-4dpl-boil.it.Fdeidooyį́į́ł
pl-3DO-3dpl-eat.it.Fdidadiiljeeh
pl-3DO-1dpl-start.fire.Ididiilyįh
3DO-1dpl-melt.it.Fdishhį́į́h
3DO-1-melt.it.IDíí nanise’ hiná.
this plant 3-alive.NIDíí yihahígíí biyi’, háísh tówónaanígóó ch’aa deeyá?
this year.IGII within who overseas.GOO travel 3-going.F-QDoo ’atiin bąąhgóó ch’il ’ahwééh ’áłah ’ájíléeh da.
NEG road 3-beside-along plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Indirect command with negationfind in Navajo Imperatives
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasessaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- 4th person admonition, negative, Imperfectivefind in Navajo Imperatives
- -ąąh on, beside’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- location
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a date’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- T’ahdii
Gah bikéé’ yishwoł.
rabbit 3-following 1-run.ProgHa’át’íísh neidiyoołnih nínízin?
who-Q 3-3-buy.F 2-think.NIhadazhdínóołchał
pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).Fhadínéeshchał
3DO-1-card.it.(as.in.wool).FHaidą́ą́’ ’a’áán góne’ nishishnish ńt’éé’ --- doo shił yá’áhoot’éeh da.
winter-past mine.shaft 1-work.P past neg 1-with 3-good.N neg
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -dą́ą́’ past time’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -ne’ behind’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- ’Áhoodzaii
- naashnish work
- -ił with’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- ńt’éé’ relates to past timesaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasessaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi




