Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Awéé’ dah sidá.

baby up 3-sit.SPN

’Ałk’ésdisí naháłnii’go sitsilí dóó shideezhí ’aheełt’éego bá ’ahá níjaa’.

candy 3-1-buy.CI-GO 1-little.brother and 1-little.sister 3-1 split-GO.I 3-for 3-1 gave.I

’Áádóó hainidzaa?

and.then what-3-2-do.P

'Áłahji’ tó dilchxoshí síníł’ą́.

always water popping-Í 3-2-keep.SPN

'Ólta’góó deínóhkááh.

school-toward pl-2dpl-go.pl.PROG

Amá k'adee' neeshch'íí nidahidíídla ní jiní.

pas-mother now piñon 3-1dpl-pick.F 3-say 3-it.is.said

Baa tįįh náádiikah.

3-for achieve 1dpl-walk.pl.I

Béésh hataałí t’áádoo de nídíłki’í.

radio NEG up 2-volume.turn.I-Í

bik’ídédiz

3DO-1-wrap.it.around.it.P

Bíla’ashdla’ii nishlį́.

3-hand-five-NOM 1-be.NI

dadidíníilkał

pl-3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).F

dajitł’ó

pl-3DO-4dpl-weave.it.I

daoohdlą́ą́’

pl-3DO-2dpl-drink.it.P

daoołhį́į́’

pl-3DO-2dpl-melt.it.(snow).P

dayííshóó’

pl-3DO-3dpl-brush/comb.it.P

deiilbéézh

pl-3DO-1dpl-boil.it.I

didadidoołjah

pl-3DO-2dpl-start.fire.F

didazhdííłjéé’

pl-3DO-4dpl-start.fire.P

didoołhįh

3DO-2dpl-melt.it.F

didołjeeh

3DO-2dpl-start.fire.I

Díí ’abíní dibé tóógóó neeshkał.

this morning sheep water-to 3-1-herd.Prog

Díí gohwééh doondó’ sido da!

this coffee not.even 3-hot.SPN NEG

Díí łééchąą’í dah doosłóós laanaa.

this dog 1-lead.O.ADV-laanaa optative particle for a positive wish, hope or desire.

Doo ’áłah deiidleeh da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.I NEG

hadanoołchaad

pl-3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).P

hadanołchaad

pl-3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).I

hadeidoołtééł

pl-3DO-3dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

Háadi lá dibé nidahaniih?

where-at Q sheep pl-3-pass-sell.CI

Kintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso ńdiiłtsooz

areal-down 1-go.Prog past money 3-1-pick.FFO.P

Mósí ch’óółt’e’ lágo.

cat out-3-2-carry.O LÁGO

na’ashkǫ́ǫ́’

1-swim.I

Na’nízhoozhígóó chídí doo n dah didoolwoł da.

Gallup-to car NEG 2-with up start-3.drive.F NEG

nideiilyé

pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

niyą́

3DO-2-eat.it.I

Níwe, tʼáádoo ʼałkʼésdisí niyą́ní.

stop NEG candy 3-2-eat.DI.NEG

shiilbéézh

3DO-1dpl-boil.it.P

Shilį́į́’ tł’aaká’ii dóó shilį́į́’ biyéél bił tsodizin ’íishłaa.

1-appaloosa and 1-horse 3-saddle 3-with prayer 3-1-make.P

Shimá dóó shizhé’é Yootóodi ’ółta’ ńt’éé’.

1-mother and 1-father Santa.Fe-at 3-go.to.school.NI past

Shimá ła'í ndi béeso t'áado shaa yiní'ą́ą da.

1-mother not.even.one money just.NEG to.me 3-3-give.P NEG.

Sitsilíké ’éiyáhá nda’ałkǫ́ǫ́’.

1-little.brother-pl TOP 3-pl-swim.IP

T'áá kwe’é shiba’ sínídáa doleeł.

just right.here 1-waiting.for 2-sit.SPN FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Tó diłhił bá hooghan góne’ sáanii ’ałk’iijée’go hááhgóóshį́į́ jó shí da ’adadanishchidgo sédá.

bar 3-at women RECIP-3-fight.P-GO very instead 1-flinch.I-GO 1-sit.P

Tł’éédą́ą́’ ’iiłhaazh.

night-past 1-sleep.P

yiishjį́į́ł

Progressive Mode: 1-become.black.Prog

yik’ídéideezdiz

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.P

yishóóh

3DO-1-brush/comb.it.I

yiyííłhį́į́’

3DO-3-melt.it.(snow).P

Yílk’idę́ę́’ télii ła’ ’adah náádáałgo yiiltsą́.

hill-from donkey INDEF down 3-return.Prog 3-1du-see.P

Ániid iiyą́ą́ ’áko ndi t’ah dichin nisin.

Recently 1-eat.P even then still 3-hungry 1-want.NI

Ła’ damóo yę́ędą́ą́’ dah ’iyétł’ónée, k’ad ’ałníí’góó ’eeshtł’óół.

one Sunday past up 3-1-set.P-past now middle-toward 1-weave.Prog