Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Adą́ą́dą́ą́’ ’íítseedgo bee na’anishí hasht’enáshdlééh.
yesterday 1-pound.P-GO tool 3-1-put.back.I’Ashkii bi’éé’ hazhó’ó ’ayíyiischid dóó ’ólta’ góne’ yah ’ííyá.
boy 3-shirt nicely 3-3-tuck.in.P and 3-go.P’Ashkii yázhí ’ayóo hwe’ádílááh.
little boy very 3-mischief’Áádóó háajigo dah diníyá?
and.then which.way-GO start.off 2-go.I’áko shį́į́
CONJ’Áłtsé biba’ dooleeł ’áko shį́į́ ’índa nihił dah adidoolwoł.
first 3.for will until then only 1.with start 3-drive.FBéésh bii’ kǫ’í ná ch’ídeesh’ááł.
metal 3-in fire 2-for out 3-1-carry.FChidí naat’a’í ’íinilaaígíí háajį’ ninít’a’?
airplane 3-2-make.P-ÍGÍÍ where-up.to 3-fly.PChidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?
car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NIDa’ ’áájí ’ałdó’ ’áłah ’azlį́į́’?
Q that-side also meeting 1-happen.PDa’ Cubadę́ę́’ tsinaa’eeł nił ní’éél?
Q Cuba-from boat 2-with 3-float.PDaniel hahgosh hidilníísh?
Daniel when-Q 3-start.work.Idaooyą́ą́’
pl-3DO-2dpl-eat.it.Pdeiilbéézh
pl-3DO-1dpl-boil.it.Ideiyííyą́ą́’
pl-3DO-3dpl-eat.it.Pdideidiłjeeh
pl-3DO-3dpl-start.fire.Idididiiljah
3DO-1dpl-start.fire.FDíí chąą’ shą’ háádę́ę́’ niníyęęzh?
this manure-Q where-from 3-ooze.PDził bit’ááhgi bįįh halzheeh.
mountain 3-close.to-at deer 3-3-hunting.CIDziłgóó ’o’ooldee’ yę́ę ná’ooldah.
mountain-to 3-go.pl.P past 3-return.pl.IHa’át’éegoshą’ ’ayóo náníldzid?
why-Q very 2-fear.Iha’át’éédę́ę́’
Ha’át’íí biniinaa náníldzid?
what 3-cause 2-fear.IHa’át’íísh Mary nayiisnii’?
What-Q Mary 3-to.buy.Ihadadoołbįįd
pl-3DO-2dpl-fill.something.up.with.it.Phadadíníilchał
pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).Fhadeneeshchaad
pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).Phadínííłchał
3DO-2-card.it.(as.in.wool).FHáí lá Naatsis’áángóó náádeesdzá?
who-Q discover Navajo.Mountain.GOO again-3-go.FJooł ’ahííłhan ’áádóó ’atiin dóó ’anít’i’ báhátis ’eelts’id.
ball 3-1-throw.P and.then road and fence 3-over 3-move.SRO.Pk’adę́ę lágo
Kin Łánídiísh ’éí doodago Bee’eldííldahsinildi daats’í naniná?
Flagstaff-at-Q TOP or Albuquerque-at perhaps 2-go.around.CIKǫ’ ’ayóigo bee n’deezdíín ndi doo shiníłdoi da.
fire very 3-with 3-sheds.light.P but NEG 1-3-warm.SPN NEGMary ha’át’íí nayiisnii’?
Mary what 3-3-buy.PNa’nízhoozhígóó nihił ’adeeswod ’áko shį́į́ ’adiidį́į́ł chidí nihá ’ánálnéehgo.
Gallup-to 1-with INDEF-drive.P then maybe 1-dual-eat.F car 1-for 3-fix.I-GO
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- -á for, for the benefit offind in Navajo Postposition Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- Future (F)find in Navajo Verb Modes
- ’áko shį́į́ then maybe, then probablyfind in Navajo Conjunction Lexicon
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes