Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Abe’ yistiní hazhóó’ógo ni’ ninishtłeeh ńt’éé’ nááłhęęsh.
ice.cream carefully stop 3-1-stop.carry.I past 3-fall.P’Adą́ą́dą́ą́’ ch’iyáán ’áshłaago dajííyą́ą́’.
yesterday food 1-make.P-GO pl-4-eat.P’Ałk’idą́ą́’ tóniteel bąąhgóó tádííyáhę́ę bénááshnii’.
long.ago ocean 3-beside-along around-1-past 3-1-remember.P’áko shį́į́ ’índa
CONJ-dę́ę́’
-dóó
Béeso bá hooghandi béeso ch’ééh ’adííníshkeed.
money 3-for house-at money in.vain 1-ask.ICh’ééh jiyáání hooghangóó dah dii’ą́ągo shee nahóółtą́.
watermelon home-toward up 3-1-move.SRO.P 1-with area-rain.PCh’óóshdą́ą́dą́ą́’ Na’nízhoozhídi kééhasht’į́ ńt’éé’.
formerly Gallup-at 1-live.I pastChidí daats’í bee hólǫ́ ’éí doodaii’ niísh chidí nee hólǫ́?
car maybe 3-with 4-exist.N TOP or 2-Q car 2-with 4-exist.NIChizh ła’ ’ahidíłkaał ’áko ’índa nich’į’ n’deeshłééł.
firewood some 2-chop CONJ 2-to 1-pay.FDaané’é baa na’aldeehdi ’at’ééd jooł yídzoołtał.
game 3-to 3-happen.CI-at girl ball 3-3-kick.Progdayííłhį́į́’
pl-3DO-3dpl-melt.it.(snow).Pdeidíníłkaad
pl-3DO-3dpl-start.to.herd.them.(animals).IDibé dził binániidi da’ałchozh.
sheep mountain 3-slope-at Pl-3-graze.CIdidadidiiljah
pl-3DO-1dpl-start.fire.Fdidínóołkał
3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).Fdidííłjéé’
3DO-1-start.fire.PDlǫ́ǫ́’ ’a’ą́ą́dę́ę́’ hanoolne’ dóó naneesne’.
prairie.dog hole-from stick.head.up.out.P and 3-look.around.PDooládó’ shį́į́ ’adą́ą́dą́ą́’ shich’ohoos’ni’ da kintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso naadiinígíí ńdiiłtsooz.
wow probably yesterday 1-lucky.P town areal down 1-go.I Past money twenty-NOM 3-sit.FFO.PDoondó’ ’ółta’ da.
NEG 3-go.school.NI NEGDooshą’ kót’éego áníléeh da lá.
ensure like.this 2-do.I DISCHa’át’éegosh náníldzid?
why-Q 2-fear.Ihaa yídéetą́ą́’
haashgéésh
3DO-1-cut.it.out.Ihadéélbįįd
3DO-1dpl-fill.something.up.with.it.Pháá-P.ENCLITIC
Háíshą’ tsinaa’eeł ’áyiilaa lá?
who-Q boat 3-3-make.P DISCHáíshą’ tsinaa’eeł ’áyiilaa?
who-Q boat 3-3-make.Pjididoołhįh
3DO-4-melt.it.Fjishóóh
3DO-4-brush/comb.it.Ijííłhį́į́’
3DO-4-melt.it.(snow).PK’ad shicheii bíká ’iishyeed.
now 1-grandfather 3-for 1-run.IMary ha’át’íísh nayiisnii’?
Mary what-Q 3-to.buy.INa’nízhoozhídę́ę́’ shíká bił ’oolwoł.
Gallup-from 1-for 3-with 3-drive.I
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -dę́ę́’ from a general location or point in space or time, also out of, off offind in Navajo Postposition Lexicon
- -ká after, forfind in Navajo Postposition Lexicon
- benefactive
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ’oolwoł drivefind in Navajo Verb Modes