Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
Ch’éénísh’į́įgo náá’deeshtł’óół nissin.
out summer.GO 1-again.weave.F 1-desire’Ahwééh náánááshdlą́ą́’.
coffee again-1-drink.R’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł lágo.
2-3-photograph.I neg 2-blink.O LÁGO’Atsį’ísh ’éí doodaii’ łóó’ísh nínízin?
meat-Q or fish-Q 3-2-want.NI’Ííshją́ą́ shį́į́ díí ’atoo’ béésh bii’ kǫ’í bikáá’ dah séką́.
certainly perhaps this stew stove 3-on up 3-1-put.OC.P
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- ’ííshją́ą́ certainlyfind in Navajo Adverb Lexicon
- -káá’ on, on top offind in Navajo Postposition Lexicon
- dah up at an elevation, off, static, holdingfind in Navajo Adverb Lexicon
- location
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- shishkaah put it on a surface (OC)find in Navajo Verb Modes
Béégashii báháchxį’go bik’ee neeshchééł.
cattle 3-become.angry.I-GO 3-on.account.of 1-flee.Prog
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- háchį’ become angryfind in Navajo Verb Modes
- -go verb and subordinating encliticfind in Navajo Adverb Lexicon
- -k’ee on account offind in Navajo Postposition Lexicon
- Progressive (Prog)find in Navajo Verb Modes
- neeshchééł flee, run away fromfind in Navajo Verb Modes
bik’ídadeediz
pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.Pbik’ízhdeezdiz
3DO-4-wrap.it.around.it.Pbik’ízhdidoodis
3DO-4-wrap.it.around.it.FCh’ééh jidighaahgo, ajółhosh laanaa jinizin łeh.
in.vain 4-walk.I-GO, 4-sleep.O hope 4-want.CI usuallyChidí na’na’í łęęzh yíyooyił.
tractor dirt 3-3-push.Progdadidiilyįh
pl-3DO-1dpl-melt.it.Fdajishbéézh
pl-3DO-4dpl-boil.it.Pdaoołhį́į́’
pl-3DO-2dpl-melt.it.(snow).Pdeeshbish
3DO-1-boil.it.Fdeidooyį́į́ł
pl-3DO-3dpl-eat.it.Fdeiidą́
pl-3DO-1dpl-eat.it.Ideiitł’ó
pl-3DO-1dpl-weave.it.IDibé tóógóó neeshkał.
sheep water-toward 3-1-herd.ProgDichin nínízin ya’?
hungry 2-want.NI QDichinísh doodaii’ dibáá’ísh jinízin?
hunger-Q or thirst-Q 3-4-want.NIDíí yihahígíí biyi’, háísh tówónaanígóó ch’aa deeyá?
this year.IGII within who overseas.GOO travel 3-going.F-QDíí yiską́ągo ’íídííłtah.
this tomorrow 3-2-read.FDooshą’ kót’éego áníléeh da lá.
ensure like.this 2-do.I DISCHa’át’íísh nizhé’é nahideeshnih nízin.
what-Q 2-father 3-1-buy.F 3-want.NIHaa'íyee' shimáyázhí daats'í ałtso ch'iyáán 'áyiilaa.
lets.see my-maternal.aunt finished food 3-3-making.Phadajizgeed
pl-3DO-4dpl-dig.it.out.Phadeeshtééł
3DO-1-carry.him/her.up.out.of.something.Fhadeizgeed
pl-3DO-3dpl-dig.it.out.PHaidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo shił yá’áhoot’éeh da.
winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -dą́ą́’ past timefind in Navajo Postposition Lexicon
- -ne’ behindfind in Navajo Postposition Lexicon
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- naashnish workfind in Navajo Verb Modes
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- ńt’éé’ relates to past timefind in Navajo Adverb Lexicon
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasesfind in Navajo Adverb Lexicon
haidééłbįįd
3DO-3-fill.something.up.with.it.Phaoołgizh
3DO-2dpl-cut.it.out.Phayíígeed
3DO-3-dig.it.out.PHáágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?
where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI JohnHáidíígíísh neidiyoołnih nínízin?
which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NIháágeed
3DO-1-dig.it.out.PJáan naalnishísh?
John 3-work.I-QK’ad shicheii bíká ’iishyeed.
now 1-grandfather 3-for 1-run.INa’nízhoozhígóó náádínídzáago háadish ’adeeshį́į́ł nínízin?
Gallup-toward again-2-go.R-GO where-Q 1-eat-F 2-want.NI
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- ’Ánáhoot’įįhígíífind in Navajo Verb Modes
- yishááh gofind in Navajo Verb Modes
- Future (F)find in Navajo Verb Modes
- ’ashą́ eatfind in Navajo Verb Modes
- háá-P.ENCLITIC wherefind in Navajo Questions
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a datefind in Navajo Postposition Lexicon
nidajiskáá’
pl-3DO-4dpl-investigate.it.Pnijilé
3DO-4-carry.a.ropelike.thing.around.INimá yázhí bighangóó díílwoł dóó ’ááaad késhdę́ę́’į́">jí ’awéé’ baa ’áhólyą́ą dooleeł.
your aunt 3-house-to 2-run-and that-way baby 3-for 2-care.CI FUT
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Future (F)find in Navajo Verb Modes
- yishwoł run alongfind in Navajo Verb Modes
- -jí on the side of, in the direction of, in the manner offind in Navajo Postposition Lexicon
- goal
- -aa tofind in Navajo Postposition Lexicon
- benefactive
- Continuative Imperfective (CI)find in Navajo Verb Modes
- ’áháshyą́ carefind in Navajo Verb Modes
- dooleeł futurefind in Navajo Adverb Lexicon