Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

Shideezhí t’áadoo ’ałtso ’ółta’í nihaa nádzá.

1-sister NEG finish school-NEG 1du-to 3-return.P

ʼAshiiké chahaʼoh ʼádeidoolííł, ʼatsʼos bee ʼazhish biniiyé.

boy-pl shade-house 3-3-pl-build.F feather 3-means-of dance 3-reason

’Adą́ą́dą́ą́’ ’íítseedgo bee na’anishí hasht’enáshdlééh.

yesterday 1-pound.P-GO tool 3-1-put.back.I

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó dichin shi’niiłhį́.

morning-past neg 1-eat.P-GO.NEG 3-because soon hunger 1-3-kill.I

’Atsiniltł’ish dóó tó dayókeedígíí baa ’áłah ’aleeh lá.

electricity and water pl-3-request.I-NOM 3-for meeting DISC

’Áłah ’aleehgo ch’iyáán ’ádadiilnííł ’áko shį́į́ ’índa diné ndahidookah.

meeting-Comp food 3-1-Pl-make.F CONJ people 3-Pl.will-arrive.F

'Ólta’góó dayínóhkááh.

school-toward pl-2dpl-go.pl.I

Béégashii báháchxį’go bik’ee neeshchééł.

cattle 3-become.angry.I-GO 3-on.account.of 1-flee.Prog

bik’ídidíídis

3DO-2-wrap.it.around.it.F

Da’adánídi ’áts’ą́ą́’ deeshghał.

restaurant-at ribs 3-1-eat.F

dajííshóó’

pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.P

dayoodlą́ą́’

pl-3DO-3dpl-drink.it.P

deeshį́į́ł

3DO-1-eat.it.F

deiilbéézh

pl-3DO-1dpl-boil.it.I

Dibé bitsį’ doodago béégashii bitsį’ daats’í nínízin?

sheep 3-meat or cow 3-meat possibly 3-2-want.NI

didiiljéé’

3DO-1dpl-start.fire.P

didínííłkał

3DO-2-start.to.herd.them.(animals).F

didííłhįh

3DO-2-melt.it.F

Diné nishłį́ndi Bilaagana bizaad t’éí bee yáshti’.

Navajo 1-be.NI but English language only 3-with 1-speak.I

Díí yiską́ągo ’íídííłtah.

this tomorrow 3-2-read.F

díłhį́į́h

3DO-2-melt.it.I

hadeizgeed

pl-3DO-3dpl-dig.it.out.P

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ nishishnish ńt’éé’ --- doo sh yá’áhoot’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.P past neg 1-with 3-good.N neg

Háágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?

where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI John

Háát’i’ le’!

up-3-extend.P LE’
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Hodíina’go bááh dootł’izhí deeshį́į́ł dóó ’ahwéé b ła’ deeshdlį́į́ł.

after.a.while-GO bread blue 3-1-eat.F and coffee 3-with some 3-1-drink.F

Jooł de’’aah.

ball here 3-2-bring.I

jííyą́ą́’

3DO-4-eat.it.P

K’ad dibé ch’íi’nííł.

now sheep 3-2-du-take.out.I

Na’ná’á biyaa góne’ dóó báhátis ’adiłt’oh.

bridge 3-under below and 3-across 3-3-shoot.P

Na’nízhoozhígóó náádínídzáago háadish ’adeeshį́į́ł nínízin?

Gallup-toward again-2-go.R-GO where-Q 1-eat-F 2-want.NI

Nibéézh bee hane’é doo ndi naalnish da.

2-cellphone NEG but 3-work.P NEG

nideiskáá’

pl-3DO-3dpl-investigate.it.P

néishjį́į́h

Iterative Mode: 1-become.black.R

Níwe, tʼáádoo łééchąąʼí nánítałʼí.

stop NEG dog 3-2-kicking.R.NEG

Saad naashkaahgo baa naash.

word 3-1-research.CI-GO 3-to 1-go.Prog

Shí ’éí t’áá naanishdóó kingóó déyá.

I TOP just work-from town-to 1-go.I

Shínaaí shíká ’adoolwoł nisin ńt’éé’ ’áłt’ąą t’áadoo níyáa da.

1-older.brother 1-for 3-run.F 1-want.NI but after.all NEG 3-come.sg.P NEG

shoołbéézh

3DO-2dpl-boil.it.P

Sitsóí ’ólta’góó dah diigháahgo ła’ béeso baa yish’ááh.

1-grandchild school-toward up 3-start.to.go.I-GO some money 3-to 3-1-give.SRO.U

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh lágo.

prayer-GO neg 2-get.up.O LÁGO

T’áadoo ’anit’íní!

neg 2-do.NI-Í

T’áá hooshch’į’ déshnish.

suddenly 1-start.work.P

T’áá binaa naasháa dooleeł

just 3-nearby 1-walk.I FUTURE

Tó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áh’hoot’ééh dooleeł.

water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future

Tsxį́įłgo łees’áán ’ádíílííł nimásání nihaa yighááh!

quickly tortilla 3-2-make.F 2.poss-mat.grandma-NOM 1.pl-to 3-come.F

Tł’éé’go doo 'ízh'dísóół da.

night-GO NEG 4-whistle.O NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

woshóóh

3DO-2dpl-brush/comb.it.I

yidííłhį́į́’

3DO-3-melt.it.P

yíyą́ą́’

3DO-1-eat.it.P