Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó sitsiits’iin díínii’.

morning-past neg 1-eat.P-GO.NEG because soon 1-head 3-ache.P

’Ashkii bi’éé’ hazhó’ó ’ayíyiishchid dóó ’ólta’ góne’ yah ’ííyá.

boy 3-shirt nicely 3-3-tuck.in.P and school into into 3-go.P

Béégashii yáázh ła’ shibee’í’diidłííd bik’i niní’ą́.

calf one 1-cattle.brand 3-on 3-1-put.NP

Béésh hataałí t’áádoo de nídíłki’í.

radio NEG up 2-volume.turn.I-Í

Chaha’oh biyaagi ni’dííłbąs.

shade.house 3-under-at 2-drive.F

dajishóóh

pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.I

Damǫ́ǫgo tódilchxoshí yishdlį́į́h.

Sunday-GO soda 3-1-drink.U

daooshóó’

pl-3DO-2dpl-brush/comb.it.P

dazhdiłhį́į́h

pl-3DO-4dpl-melt.it.I

deeshį́į́ł

3DO-1-eat.it.F

deishóóh

pl-3DO-3dpl-brush/comb.it.I

deitł’ó

pl-3DO-3dpl-weave.it.I

Dibé yah ánáádanołkaad!

sheep inside semelit-pl-2pl-gather.I

didadidoołjah

pl-3DO-2dpl-start.fire.F

dideididoołjah

pl-3DO-3dpl-start.fire.F

Díí ’abíní dibé tóógóó neeshkał.

this morning sheep water-to 3-1-herd.Prog

Díí yiską́ągo ’íídííłtah.

this tomorrow 3-2-read.F

Doo ’atiin bąąhgóó ch’il ’ahwééh ’áłah ’ájíléeh da.

NEG road 3-beside-along plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG

Haahláyéé ’ajiiłhosh.

don’t.dare 4-sleep.I

hadadiiltééł

pl-3DO-1dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

hadadoołbįįd

pl-3DO-2dpl-fill.something.up.with.it.P

haidínóołchał

3DO-3-card.it.(as.in.wool).F

hajííłgizh

3DO-4-cut.it.out.P

Halah doo bíighah jiztį́į da.

opposite.sibling NEG 3-beside 4-lay.O NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

haniilchaad

3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).I

K’ad ’ałníí’góó ’eeshtł’óół doo yę́ę ła’ damóo yę́ędą́ą́’ t’áadoo ’asétł’ǫ́ǫ da.

now half-toward 1-weave.Prog future past one Sunday when.past NEG 1-weave.P NEG

K’ad Na’nízhoozhídi naasháa le’.

now Gallup-at around-1-walk.I hope

Na’nishkaadgo nídíshchííyaagi hanáshyį́į́h ńt’éé’ ’iiłhaazh lá, t’ah nít’éé’ shilééchąą’í ch’ééshinísid.

1-herd.I-GO pinetree-under-at 1-rest.I past 1-slept.P DISC all.of.sudden 1-dog 1-woke.up.P

Naʼahóóhai baa nídiikai ʼakó ʼakʼidahiʼniłí bee shí ʼadíílwoł.

rodeo 3-about 1pl-do.F so saddle.blanket 3-with 1-after 2-help.F

Neel’ą́ą le’.

term-3-reach.up.to.NI LE’
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Nichxǫ’ báhádzid.

stop 3-P-be.dangerous
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Nidahastą́ągo k’izh’dóle’ígi ’áhoot’é.

rain.P 4-plant.O.NOM areal-be.N

nidasiilkáá’

pl-3DO-1dpl-investigate.it.P

nidoohłeeł

3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nijizlá

3DO-4-carry.a.ropelike.thing.around.P

Nilį́į́’ de’lóós.

2-horse here 3-2-lead.I

nitł’ó

3DO-2-weave.it.I

Nizhé’é ha’át’íísh nahideeshnih nízin.

2-father-Q what 3-1-buy.F 3-want.NI

Shicheii bighangóó yishááł.

1-grandfather house-toward 1-go.Prog

Shilééchąą’í bikéé’ yishááł.

my.dog 3-following 1-go.Prog

Shiyáázh niʼíłtááh. Bá daʼdiidííł; ʼákohgo chʼiyáán ʼálʼį́įgi shiká ʼadoojah.

1-son 3-graduate.I 3-for 1pl-eat.F so-then food indef-make-at 1-after 3pl-help.F

Sitsiitł’óól tsásk’eh bikáá’ dah yishłééh.

Navajo.hair.tie bed 3-on up 3-1-put.SFO.U

T’ah doo la’ shą́ą́’ ’azhjaa’góó náádiikáah da.

not.yet DISC flea market-to 1pl-run.I NEG

T’áadoo naaltsoos dayínółta’í.

neg book pl-3-2dpl-read.I-Í

Tó tsíídkáá’ didíkaah.

water charcoal-on start-3-2-put.I.OC

Tsé’áándę́ę́’ dóó tsédáajį’ ninish’na’.

cave-from and cliff-to 1-crawl.P

yik’ídéideezdiz

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.P

yik’íididoodis

3DO-3-wrap.it.around.it.F

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P