Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ach’íí’ ła’ deeshį́į́ł.

rolled.intestine some 1-eat.F

’Adą́ą́dą́ą́’ ’íítseedgo bee na’anishí hasht’enáshdlééh.

yesterday 1-pound.P-GO tool 3-1-put.back.I

’Ałk’idą́ą́’ ye’iitsoh lei’ jiní “łeeh nideeshbish.”

long.ago giant INDEF 4-say.P ground-into 2-1.roast.F
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

Asdzání ní’jookąąhgo kintahdi nijighá.

woman-NOM Rep-3a-beg.I-GO town-at about-3a-walk.I

Asdzą́ą́ yázhí bichidí doondó’ ndi naalnish da.

woman little 3-car not.even but 3-work.P NEG

Ałk’idą́ą́’ ’éiyá naadą́ą́’ ’ayóo k’éédadiilyééh ńt’éé’. K’ad ’éiyá naadą́ą́’ naalyéhé bá hooghan góne’ nidahaniih.

long.ago TOP corn very pl-3-1dpl-plant.R past | now TOP corn trading.post inside pl-3-pass-buy.CI

Bibee’eldǫǫh haiyííłhan’ii’ ’bįįh yił ’adeesdǫǫh.

gun 3-jerk.out.P-and deer 3-shot.P

Ch’ééh jiyáán náánááshdą́ą́’.

watermelon again-1-eat.R

Ch’iyáán bá hooghandi béeso bideená naashnish.

food.store-at money 3-in-exchange.for 1-work.CI

Chidí na’na’í łęęzh yíyooyił.

tractor dirt 3-3-push.Prog

Da’ shééhonísin?

Q 1-2-know.NI

dadidíníilkał

pl-3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).F

Dah níljííd!

up 2-jump.I

dazhdíníłkaad

pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).I

didazhdiłjeeh

pl-3DO-4dpl-start.fire.I

Díí tł’óół tsin bik’ídísdis.

this rope stick 3-on-3-1-wrap.I

Díí yiską́ągo ’íídííłtah.

this tomorrow 3-2-read.F

Díkwíí jį́ shą’ nanilnish?

how.many Q days 2-work.I

Doo b bééhózin da ya’?

neg 3-with 3-know.CI neg Q

Dzi’izí bikee’ náásxis nít’éé’ bił daalkaałí baa’íí’á.

bicycle 3-tire 3-3-turn.Prog past nail 3-into-3-extend.NP

Ha’at’iish náádaadi’ní?

what-Q again-pl-3-say.I

Hada’niłhosh le’!

up-pl-3-3-bubble.up.CI LE’
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

hadazhdééłbįįd

pl-3DO-4dpl-fill.something.up.with.it.P

hadeneeshchaad

pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).P

Hazhó’ó nidahísóotą́.

still pl-2dpl-sit.pl.P

Háát’i’ le’!

up-3-extend.P LE’
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

háíníłgizh

3DO-2-cut.it.out.P

Jáan naalnishísh?

John 3-work.I-Q

jishóóh

3DO-4-brush/comb.it.I

jiłbéézh

3DO-4-boil.it.I

K’ad ’ałníí’góó ’eeshtł’óół doo yę́ę ła’ damóo yę́ędą́ą́’ t’áadoo ’asétł’ǫ́ǫ da.

now half-toward 1-weave.Prog future past one Sunday when.past NEG 1-weave.P NEG

Na’nízhoozhígóó chídí doo n dah didoolwoł da.

Gallup-to car NEG 2-with up start-3.drive.F NEG

neiilyé

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nichxǫ’ doo ájít’į́į da.

stop NEG 4-act.thus.I NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

nidííleeł

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.F

Níwe, naaltsoosgo yee’ baa nitsíníkees!

stop paper-GO really 3-with 3-2-think.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

néishjį́į́h

Iterative Mode: 1-become.black.R

Níwe, tʼáádoo łééchąąʼí nánítałʼí.

stop NEG dog 3-2-kicking.R.NEG

Shį́įhgo, doo haigo sin hadidii’áał da.

summer-GO, NEG winter-GO song start-2.sing.F NEG

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh.

prayer-GO neg 2-get.up.O

T’áadoo yaa nidanoht’áhí.

NEG down pl-3-2dpl-put.SRO.I-Í

italic highlight particle_0" aria-label="zaashchíín">T’áadoo yéego ’aho’niiłtįįhí chizh lą’ígo yah ’ahideeshjih.before very start-rain.(F)NEG wood many-GO up

before very rain-hard-(F)NEG wood many.GO up ser-1-bring.in(F)

Tsxį́įłgo łees’áán ’ádíílííł nimásání nihaa yighááh!

quickly tortilla 3-2-make.F 2.poss-mat.grandma-NOM 1.pl-to 3-come.F

woołhį́į́’

3DO-2dpl-melt.it.(snow).P

yididínóołkał

3DO-3-start.to.herd.them.(animals).F

yik’ídéideezdiz

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.P

yishóóh

3DO-3-brush/comb.it.I

yíní’aal

3DO-2-chew.it.P

“Níléí dził binaagóó ’ahééh hi’díníilchééł”, ní jiní ma’ii.

yonder.there mountain 3-around-GÓÓ around 2-du-run.F 3-say.P 4-say.P coyote