Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó dichin shi’niiłhį́.

morning-past NEG 1-eat.P-NEG.GO because soon hunger 1-3-kill.P

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

Bibee’eldǫǫh haiyííłhan’ii’ ’bįįh yił ’adeesdǫǫh.

gun 3-jerk.out.P-and deer 3-shot.P

Ch’aa dé ńt’éé shichídí bikee’ dilkǫǫh.

travel 1-go past 1-vehicle 3-tires worn.

Chidí nidabinołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

dadoołhį́į́’

pl-3DO-2dpl-melt.it.P

daoołhį́į́’

pl-3DO-2dpl-melt.it.(snow).P

dazhdooyį́į́ł

pl-3DO-4dpl-eat.it.F

Dá’ák’ehdi nídahodoohgoł.

cornfield-at pl-3-2-hoe.F

deiłhį́į́h

pl-3DO-3dpl-melt.it.(snow).I

Dibé yah ánáádanołkaad!

sheep inside semelit-pl-2pl-gather.I

dizhdínóołkał

3DO-4-start.to.herd.them.(animals).F

Díí ’abíní dibé tóógóó neeshkał.

this morning sheep water-to 3-1-herd.Prog

Díí yihahígíí biyi’, háísh tówónaanígóó ch’aa deeyá?

this year.IGII within who overseas.GOO travel 3-going.F-Q

Díkwíí jį́ nanilnish?

how.many-Q day 2-work.I

Doo ’atiin bąąhgóó ch’il ’ahwééh ’áłah ’ájíléeh da.

NEG road 3-beside-along plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG

Doo nídahiyoołnaah da.

neg pl-3-2dpl-resuscitate.I neg

Gohwééh t’áá bizhání ’éí doodaii’ ’abe’ bgo daats’í nínízin?

coffee only TOP or milk perhaps 3-with 3-2-want.NI

Ha’át’íí biniiyé ’ákǫ́ǫ́ díníyá?

what 3-for.purpose there 2-start.go.P

Ha’át’íísh náádaadi’ní?

what-Q again-pl-3dpl-say.I

Haahláyéé ’ajiiłhosh.

don’t.dare 4-sleep.I

hadaniilchaad

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).I

hadoołbįįd

3DO-2dpl-fill.something.up.with.it.P

hadéélbįįd

3DO-1dpl-fill.something.up.with.it.P

haiigeed

3DO-1dpl-dig.it.out.P

haołgéésh

3DO-2dpl-cut.it.out.I

hazhnííłchaad

3DO-4-card.it.(as.in.wool).P

Haʼdiinééh biniiyé hę́ę́ł bee naagéhé bits'aʼ ʼádinígíí nidoochʼąh.

parade 3-reason pack 3-means-of 3-haul.I 3-box 3-exist.NI-ÍGÍÍ 3-decorate.F

háágeed

3DO-1-dig.it.out.P

háínígeed

3DO-2-dig.it.out.P

Jooł de’’aah.

ball here 3-2-bring.I

K’ad dibé ch’íi’nííł.

now sheep 3-2-du-take.out.I

Kintahgóó diit’ash.

town-to 1dpl-go.du.Prog

Mary ha’át’íí lá yinízin?

Mary what Q 3-3-want.NI

nideilé

pl-3DO-3dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Sha’áłchíní Toohgóó bił ’eesbąs.

1-children Shiprock-to 3-with 1-drive.Prog

Sitsilíké ’éiyáhá nda’ałkǫ́ǫ́’.

1-little.brother-pl TOP 3-pl-swim.IP

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh lágo.

prayer-GO neg 2-get.up.O LÁGO

T’ah doo la’ tł’oh ła’ baa náánágeeh da.

not.yet DISC hay some 3-for 3-haul.I NEG

T’áadoo hosh biih dadoołtaałí.

neg cactus 3-in pl-2dpl-step.O-Í

T’áá ’ákwíízhíní tó dah siyínígóó ’ałnánáshdááh.

every summer lake-toward again-1-go.R

T’áá ká ’áshįįh dah díníilghaazh bik’íóónííł.

NEG salt fry.bread 3-on-3-2-sprinkle.PlO.O

Tó tsíídkáá’ dididííkááł.

water charcoal-on start-3-2-put.OC.F

Tó dasiyíyę́ę ’ałtso naaltséi .

water NEG-lake.sitting.there-has.ceased.to.exist completely 3-dried.up.P I.discovered

Tł’óodi didíłjeeh.

outside 3-2-start.fire.I

yideeshjį́į́ł

Future Mode: 1-become.black.F

Yiską́ągo daats’í doodaii’ naakiiską́ągo daats’í dah dideeshááł.

tomorrow.GO maybe either two.tomorrow-GO or start.off 1-start.go.F

yoodlą́ą́’

3DO-3-drink.it.P

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P