Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

Shilééchąą’í t’áadoo 'ayání dibé yikéé’ 'eelwod.

1-dog NEG 3-eat.I-NEG sheep 3-after 3-run.P

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó dichin shi’niiłhį́.

morning-past neg 1-eat.P-GO.NEG 3-because soon hunger 1-3-kill.I

’Ałk’ésdisí naháłnii’go sitsilí dóó shideezhí ’aheełt’éego bá ’ahá níjaa’.

candy 3-1-buy.CI-GO 1-little.brother and 1-little.sister 3-1 split-GO.I 3-for 3-1 gave.I

’Áłchíní hazhóʼí bik’i yíldził.

children careful 3-for 2-support.Prog

"Doildinę́ę’ daazts’ą́ą́ lá," didííniił.

3-be.outcast.NI-deceased 3-die.P DISC 3-2-tell.F

Béégashii yáázh ła’ shibee’í’diidłííd bik’i niní’ą́.

calf one 1-cattle.brand 3-on 3-1-put.NP

bik’ízhdidoodis

3DO-4-wrap.it.around.it.F

Bíni’dii si’ą́ t’áádoo baa nánít’íní.

3-let-stay 3-sit.SRO.SPN just.NEG 3-about 2-bother.NI

Ch’iyáán bá hooghandi béeso bideená naashnish.

food.store-at money 3-in-exchange.for 1-work.CI

Chidí diiłts’į́į́h.

car 3-2-start.I

Da’ dichin nínízin?

Q hungry 2-want.NI

Da’adánídi ’áts’ą́ą́’ deeshghał.

restaurant-at ribs 3-1-eat.F

dadidíníilkał

pl-3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).F

dajíí’aal

pl-3DO-4dpl-chew.it.P

Dibé yázhi bimá doo boosáni da, biʼnootsaał.

sheep little 3-mother NEG 3-love.I NEG 3-starve.O

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

Doo nídahiyoołnaah da.

neg pl-3-2dpl-resuscitate.I neg

dooshą’ léi’ --- lá

Ha’át’íísh náádaadi’ní?

what-Q again-pl-3dpl-say.I

haashgéésh

3DO-1-cut.it.out.I

hadazhniłchaad

pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).I

hadeiilgizh

pl-3DO-1dpl-cut.it.out.P

hadííníłbįįd

3DO-2-fill.something.up.with.it.P

Halah doo bííghah jiztį́į da.

opposite.sibling NEG 3-beside 4-lay.O NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Háadi lá łį́į́’ naakai?

where-at Q horse 3dpl-walk.I

Hosh doo jiyą́ą da.

cactus NEG 3-4-eat.DI NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

jiigish

3DO-4-make.one.cut.in.it.I

jiłhį́į́h

3DO-4-melt.it.(snow).I

K’aa’ísh tsénaa ’aní’á biyaa doodago daats’í báhátis ’ayiist’oh?

arrow-Q bridge 3-under or perhaps 3-over 3-3-shot.P

Na’nízhoozhídę́ę́’ shíká b ’oolwoł.

Gallup-from 1-for 3-with 3-drive.I

nanilé

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.I

Naʼahóóhai baa nídiikai ʼakó ʼakʼidahiʼniłí bee shí ʼadíílwoł.

rodeo 3-about 1pl-do.F so saddle.blanket 3-with 1-after 2-help.F

NTUdi hooghannimází góne’ Diné bizaad baa ’iinishta’

NTU-at hogan inside Diné 3-language 3-for 1-read.I

Ńdíshchíí’ yáázhí bąąh hasis’na’go shił yaa ’ádzaa.

pine.tree little 3-on 1-climb.P-GO 1-with down 3-act.P

Sha’áłchíní Toohgóó bił ’eesbąs.

1-children Shiprock-to 3-with 1-drive.Prog

Shicheii haastihgo łáháda ninálnish.

1-grandfather 3-become.old.P-GO seldom 3-work.R

Shiyáázh bighandi níyáá nít’ę́ę́’ t’áá ’íídą́ą́’ ’eelnish lá.

1-poss-little 3-home-at 1-go.P past just then 3-off.to.work.P DISC

Shí hanii t’éiyá Naasht’ézhí bizaad sh bééhózin.

I contrary only English 3-language 1-with 3-know.P

Sitsóóké da’ółta’go t’óó bik’iisdził.

1-grandchildren pl-school-GO just 3-1-support.Prog

T’ah doo ashą́ą da.

not.yet 1-eat.I NEG

T’áá ká ’ooshháásh lágo.

neg 1-go.to.sleep.O LÁGO

T’iis bąąh nidaohna’.

cottonwood 3-on pl-2dpl-climb.I

italic highlight particle_0" aria-label="particle">T’áadoo ’ashą́ní Dibé bikee’ dah diiyá.

before 1-eat.(I)Neg sheep follow start-out 1-walk.(I)

Tł’éé’go doo 'ízh'dísóół da.

night-GO NEG 4-whistle.O NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

yideeshjį́į́ł

Future Mode: 1-become.black.F

yiilzhóóh

3DO-1dpl-brush/comb.it.I

yiit’aal

3DO-1dpl-chew.it.P

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi, háádish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

yíłhį́į́’

3DO-1-melt.it.(snow).P