a’ vet motx yatzon u b’alam
listenloadingplaying
[ʔa’ vet mot͡ʂ ja.’t͡s’on u ’ɓa.lam ]
frase
they killed the jaguar
(Spanish) ellos mataron el jaguar
Example: Chajaak kat yatz’o’n u b’alam
Speaker: María Cristina Pacheco Ostuma
bookmark
Aatz’ak
[’ʔa:.t͡s’ak ]
sustantivo
doctor
(Spanish) Médico, doctor
bookmark
Atzva’ltzi’ ye’xhkam vet techb’u
[ʔat͡s.’vaʔl.t͡siʔ ’jeʔʃ.kam vet ’tet͡ʃ.ɓu ]
frase
he did not eat fish
(Spanish) él no comió pescado
Example: ye’ kat techb’u naj txay
bookmark
B’ano’m
[ɓa.noʔm ]
sustantivo
Religious custom
(Spanish) Costumbre
bookmark
B’itzanal
[ɓi.’t͡sa.nal ]
sustantivo
singer at religious ceremony
(Spanish) Cantor
bookmark
Chajpichil
listenloadingplaying
[t͡ʃax.pi.t͡ʃil]
verbo intransitivo
fall
(Spanish) caer
Example: kaq’pichil
Speaker: María Cristina Pacheco Ostuma
bookmark
Ib’aal
[ʔi.’ɓa:l ]
sustantivo
owner, master
(Spanish) Dueño
bookmark
Ixeele’
[ʔi.’ʂe:.leʔ ]
verbo
To hold a wake for
(Spanish) Velarlo
bookmark
Ja’aj Tze’
listenloadingplaying
[’xaʔ.ax t͡seʔ]
sustantivo de sustantivo
village
(Spanish) aldea
Example: Tu ko’m
Speaker: María Cristina Pacheco Ostuma
bookmark
Jeevatzi’m
[’xe:.va.t͡siʔm ]
verbo
To give the evil eye
(Spanish) Ojear
Example: jejvatzi’m
bookmark
Jununil ko’xhtu
listenloadingplaying
[xu.’nu.nil ’koʔʃ.tu ]
pronombre interrogativo
some
(Spanish) algunos
Example: Jununil/jolol
Speaker: María Cristina Pacheco Ostuma
bookmark
Jutzinchil
listenloadingplaying
[xu.’t͡sin.t͡ʃil ]
verbo intransitivo
run
(Spanish) correr
Example: Ooje’l/q’exchil
Speaker: María Cristina Pacheco Ostuma
bookmark
K’amol
[’k’a.mol ]
sustantivo
guest
(Spanish) Huésped
bookmark
K’uje’chil
listenloadingplaying
[k’u.’xeʔ.t͡ʃil]
verbo intransitivo
sit
(Spanish) sentarse
Example: Xoneb’chil/xhone’vchil
Speaker: María Cristina Pacheco Ostuma
bookmark
Ni jutzin u tx’i’
listenloadingplaying
[ni xu.’t͡sin u t͡ʂ’iʔ ]
frase
the dog runs
(Spanish) el perro corre
Example: U tx’i’ tooje’le’
Speaker: María Cristina Pacheco Ostuma
bookmark
Nik’amil
[ni.’k’a.mil]
half
(Spanish) la mitad, medio-
Example: pok’o’chil
bookmark
Nimal
[ni.mal]
a lot
(Spanish) mucho, bastante-
bookmark
Nuk’u
[’nu.k’u ]
sustantivo
Meeting
(Spanish) Junta, reunión
bookmark
Pim
listenloadingplaying
[pim]
adjetivo
thick (said of flat objects)
(Spanish) grueso (de objetos planos)
Example: Chotixi
Speaker: María Cristina Pacheco Ostuma
bookmark
Q’oob’al
[’Ɠo:.ɓal ]
sustantivo
Pipes on marimba
(Spanish) Bolillo de marimba
bookmark
q’u vinaj vet yatz’on u b’alam
listenloadingplaying
[Ɠu ’vi.nax ]
frase
men killed the jaguar
(Spanish) hombres mataron el jaguar
Example: unq’a naj kat yatz’on u b’alam
Speaker: María Cristina Pacheco Ostuma
bookmark
Sa b’itzalii
[sa ’ɓi.t͡sa.li:]
verbo transitivo
To sing (tv)
(Spanish) Cantarlo
Example: b’itzale’
bookmark
Saach
[sa:t͡ʃ’ ]
verbo transitivo
To play (iv)
(Spanish) Jugar
bookmark
Son
[son ]
sustantivo
Marimba
(Spanish) Marimba
bookmark
Tat
listenloadingplaying
[tath]
adjetivo
father’s elder brother
(Spanish) tio (el hermano mayor de su padre)
Example: Pap/tch’oj
Speaker: María Cristina Pacheco Ostuma
bookmark
Tat
listenloadingplaying
[tath]
adjetivo
father’s younger brother
(Spanish) tio (el hermano menor de su padre)
Example: Pap/tch’oj
Speaker: María Cristina Pacheco Ostuma
bookmark
Tat
listenloadingplaying
[tath]
adjetivo
mother’s younger brother
(Spanish) tio (el hermano menor de su madre)
Example: Pap/tch’oj
Speaker: María Cristina Pacheco Ostuma
bookmark
Tatimb’al Txa’xamal
[ta.’tim.ɓal ]
sustantivo
Incense burner
(Spanish) incensario (recipiente para quemar incienso)
bookmark
tx’ajam
listenloadingplaying
[t͡ʂa.xam ]
sustantivo
Cultural heritage
(Spanish) herencia
Example: Vaatzil/tx’aqa’m
Speaker: María Cristina Pacheco Ostuma
bookmark
Tx’i’la txokop
listenloadingplaying
[’t͡ʂ’iʔ.la ’t͡ʂo.kopʰ]
sustantivo generalmente no poseido
snake
(Spanish) serpiente
Example: Tx’i’la txoo
Speaker: María Cristina Pacheco Ostuma
bookmark
Txaala atimb’al
[t͡ʂa:.la a.’tim.ɓal ]
sustantivo
altar
(Spanish) Altar
bookmark
Vatb’al
[vat.’ɓal ]
sustantivo
Room
(Spanish) Posada, hospedaje
bookmark
Xo’val
[’ʂoʔ.val ]
sustantivo
Ghost
(Spanish) Fantasma
Example: tchitch
bookmark
Xul aa
[ʂul a: ]
sustantivo
a type of oboe
(Spanish) chirimía
bookmark
Ye’t jutzin u tx’i’ eet
listenloadingplaying
[jeʔt xu.’t͡sin u t͡ʂ’iʔ e:t ]
frase
yesterday the dog did not run
(Spanish) ayer el perro no corrió
Example: yel u tx’i’e’ kat ooje’l e’te.
Speaker: María Cristina Pacheco Ostuma
bookmark
Yolonchil
listenloadingplaying
[jo.’lon.t͡ʃil ]
verbo transitivo
speak language
(Spanish) hablar (un idioma)
Example: Yolo’m
Speaker: María Cristina Pacheco Ostuma
bookmark